ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

του Δικηγορικού Γραφείου Γιάννης Καρούζος & Συνεργάτες

Α. Οι σαρωτικές αλλαγές που φέρνει το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας στο σύνολο του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης έχουν ως εξής:

• Ενοποίηση Ταμείων

Το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ μετονομάζεται σε Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) και αποτελεί το μοναδικό φορέα παροχής κύριας κοινωνικής ασφάλισης, αναλαμβάνοντας και το σύνολο των ακίνητων περιουσιών και των αποθεματικών των υφιστάμενων Ταμείων. Στον ΕΦΚΑ εντάσσονται από 1.1.2016 όλοι οι υφιστάμενοι φορείς κύριας κοινωνικής ασφάλισης, με την εξαίρεση του ΝΑΤ και του ΟΓΑ που διατηρούν αυτοτελή νομική προσωπικότητα για την άσκηση των μη ασφαλιστικών τους αρμοδιοτήτων. Έτσι μισθωτοί και ελεύθεροι επαγγελματίες υπάγονται στον Ενιαίο Φορέα με κοινό τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, κοινό τρόπο υπολογισμού των εισφορών που ακολουθούν τις κοινές προϋποθέσεις εξόδου στη σύνταξη.

• Εθνική Σύνταξη

Η Εθνική Σύνταξη θα καταβάλλεται σε όλους όσοι διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα για τουλάχιστον 15 χρόνια, μεταξύ του 15ου και του 67ου έτους της ηλικίας τους ή του έτους της ηλικίας τους στο οποίο, κατά τις οικείες διατάξεις, θεμελιώνουν δικαίωμα πλήρους σύνταξης. Το ποσό της μειώνεται για τους συνταξιούχους λόγω γήρατος κατά 1/40 για κάθε χρόνο που υπολείπεται των σαράντα χρόνων διαμονής στην Ελλάδα, μεταξύ του 15ου και του 67ου έτους της ηλικίας. Για την πρώτη εφαρμογή του νόμου αυτού η Εθνική Σύνταξη ορίζεται στα 384 ευρώ κάθε μήνα.

• Υπολογισμός Συντάξεων

Οι σημερινές καταβαλλόμενες συντάξεις θα επανυπολογιστούν, αλλά και οι συντάξεις όσων αποχωρούν από εδώ και στο εξής, με τον νέο τρόπο υπολογισμού που εισάγει ο νέος νόμος. Έτσιοι συντάξιμες αποδοχέςπου αποτελούν τη βάση υπολογισμού της σύνταξης θα εξάγονται με βάση το σύνολο του ασφαλιστικού βίου, γεγονός που θα έχει σαν αποτέλεσμα χαμηλά ποσά ως συνολικό αποτέλεσμα από τα οποία θα εκκινεί ο υπολογισμός.

Από την 1/1/2016 η σύνταξη γήρατος, αναπηρίας και θανάτου του φορέα κύριας ασφάλισης υπολογίζεται ως το άθροισμα δύο τμημάτων: της εθνικής σύνταξης (384 ευρώ) και της ανταποδοτικής σύνταξης, η οποία θα υπολογίζεται στις αποδοχές ή στο εισόδημα επί των οποίων καταβλήθηκαν εισφορές σε ολόκληρο τον εργασιακό βίο και του κλιμακούμενου, ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης, ποσοστού αναπλήρωσης.

Ως συντάξιμες αποδοχές θα λαμβάνονται υπόψη:

• Για τους μισθωτούς, ο μέσος όρος μηνιαίων αποδοχών του ασφαλισμένου καθ’ όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού του βίου. Ο μέσος όρος υπολογίζεται ως το πηλίκο της διαίρεσης του συνόλου των μηνιαίων αποδοχών δια του συνολικού χρόνου ασφάλισής του, εξαιρουμένων των δώρων εορτών και του επιδόματος αδείας.

• Για τους αυτοαπασχολούμενους και τους αγρότες λαμβάνονται υπόψη οι ασφαλιστικές κατηγορίες βάσει των οποίων υπολογίζονταν οι εισφορές για κύρια σύνταξη και, για το διάστημα μετά την δημοσίευση του νόμου, το εισόδημα.

• Εφόσον διαπιστώνεται ότι δεν υφίστανται πλήρη και ακριβή στοιχεία για το ύψος των συντάξιμων αποδοχών ή του εισοδήματος ως προς ορισμένα έτη ασφάλισης για το χρονικό διάστημα πριν από τη δημοσίευση του νόμου, θα λαμβάνονται υπόψη μόνον τα… διαθέσιμα στοιχεία.

Επίσης, το νομοσχέδιο προβλέπει από το 2018 και μετά, τη μείωση του τμήματος (των καταβαλλόμενων συντάξεων) που ξεπερνά τα ποσά τα οποία θα προκύψουν με βάση τα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης. «Μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής οι συντάξεις συνεχίζουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν κατά τη δημοσίευση του νόμου. Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, εφόσον το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων αυτών είναι μεγαλύτερο από αυτό που προκύπτει από τον υπολογισμό τους, «το επιπλέον ποσό εξακολουθεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά, απομειούμενη μέχρι την τελική αντιστοίχιση με τις συντάξεις όσων θα συνταξιοδοτηθούν μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου αυτού».

Οι νέες συντάξεις θα αυξάνονται κατ’ έτος με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, στη βάση συντελεστή που διαμορφώνεται κατά 50% από τη μεταβολή του ΑΕΠ και κατά 50% από τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους και δεν υπερβαίνει την ετήσια μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.

• Οι Νέοι Συντελεστές Αναπλήρωσης

Έτσι λοιπόν, οι κύριες συντάξεις θα είναι χαμηλότερες σε σχέση με όλα όσα ίσχυαν έως σήμερα, αφού το τελικό ποσό του ανταποδοτικού μέρους της σύνταξης θα υπολογίζεται όχι μόνο στο σύνολο του χρόνου ασφάλισης και τις χαμηλότερες αποδοχές, αλλά και με βάση κλιμακούμενα ποσοστά αναπλήρωσης για κάθε έτος ασφάλισης που ευνοούν τους χαμηλόμισθους. Έτσι, οι κλιμακωτοί συντελεστές αναπλήρωσης για κύριες και επικουρικές συντάξεις με βάση τις περιόδους ασφάλισης, που προτείνει η κυβέρνηση, είναι ιδιαιτέρως χαμηλοί και ειδικότερα έχουν εξής:

– Από 0 έως 15 χρόνια συντελεστής 0,80% για κάθε έτος.

– Από 15 έως 18 χρόνια συντελεστής 0,92% για κάθε έτος.

– Από 18 έως 21 χρόνια συντελεστής 1,04% για κάθε έτος.

– Από 21 έως 24 χρόνια συντελεστής 1,16% για κάθε έτος.

– Από 24 έως 27 χρόνια συντελεστής 1,29% για κάθε έτος.

– Από 27 έως 30 χρόνια συντελεστής 1,42% για κάθε έτος.

– Από 30 έως 33 χρόνια συντελεστής 1,55% για κάθε έτος.

– Από 33 έως 36 χρόνια συντελεστής 1,69% για κάθε έτος.

– Από 36 έως 39 χρόνια συντελεστής 1,84% για κάθε έτος.

– Από 39 έως 42 χρόνια και περισσότερα συντελεστής 2% για κάθε έτος.

Το αποτέλεσμα βεβαίως θα είναι οι συνταξιούχοι που θα λάβουν σύνταξη από τώρα και στο εξής να λάβουν σύνταξη χαμηλότερη σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα της τάξης των 15 – 20% ενώ σε περιπτώσεις ασφαλισμένων που έχουν άνω των 35 ετών ασφάλισης η μείωση θα φτάνει το 30%.

Για τουςσυνταξιούχους που ήδη λαμβάνουν σύνταξηο επανυπολογισμός θα οδηγήσει σε σαφώς χαμηλότερα ποσά πλην όμως το υπόλοιπο θα χορηγείται με τη μορφή «προσωπικής διαφοράς» τουλάχιστον μέχρι το 2018. Από το 2018 κι έπειτα η προσωπική διαφορά θα βαίνει μειούμενη ενώ δεν έχει ξεκαθαριστεί αν θα καταργηθεί ή όχι ή θα αυξηθούν και με ποιον τρόπο οι νέες συντάξεις ώστε να προσαρμοστούν στα ίδια ποσά με τις παλιές.

• ΕΚΑΣ (το οποίο θα καταργηθεί το 2020)

Θα καταβάλλεται από 1.1.2016 και έως την 31.12.2019 στους ήδη συνταξιούχους και στους δικαιούχους σύνταξης γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των οργανισμών κύριας ασφάλισης, εκτός του ΟΓΑ, οι οποίοι εντάσσονται στον Ενιαίο Φορέα Κύριας Ασφάλισης.

Τα ποσά του επιδόματος:

α. Για συνολικά ποσά εισοδήματος από συντάξεις (κύριες και επικουρικές) μισθούς, ημερομίσθια και λοιπά επιδόματα ή βοηθήματα και μέχρι 7.216 ευρώ καταβάλλεται επίδομα 230 ευρώ μηνιαίως.

β. Για συνολικά ποσά εισοδήματος από 7.216,01 και μέχρι του ποσού των 7.972 καταβάλλεται ποσό μηνιαίου επιδόματος σύμφωνα με τα παρακάτω:

βα. Από 7.216,01 ευρώ και μέχρι του ποσού των 7.518 ποσό 172,50.

ββ. Από 7.518,01 και μέχρι του ποσού των 7.720 ευρώ, ποσό 115 ευρώ.

βγ. Από 7.720,01 και μέχρι του ποσού των 7.972 ποσό 57,50 ευρώ.
γ. Τα ίδια ως άνω ποσά επιδόματος χορηγούνται και στους συνταξιούχους αναπηρίας που λαμβάνουν πλήρη σύνταξη.

δ. Στους συνταξιούχους γήρατος και αναπηρίας που λαμβάνουν μειωμένη σύνταξη, καθώς και σε όσους συνταξιούχους λόγω γήρατος δεν θεμελιώνουν αυτοτελές δικαίωμα συνταξιοδότησης με χρόνο ασφάλισης που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα, το επίδομα ισούται με τα 2/3 των ανωτέρω ποσών. Για τους τελευταίους η διαφορά του 1/3 ποσού ΕΚΑΣ που τυχόν δεν είχε καταβληθεί πριν από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της παρούσης διάταξης, σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο, δεν χορηγείται.

• Το «Ψαλίδι» στις Επικουρικές

Αν και στο σχέδιο νόμου δεν προβλέπεται μείωση των επικουρικών συντάξεων αλλά αύξηση των εισφορών κατά 1,5 ποσοστιαία μονάδα επιμεριζόμενη σε 1% για τους εργοδότες και 0,5% για τους εργαζόμενους, ο κ.Κατρούγκαλος σε συνέντευξή του είπε πως αν επιμείνουν οι δανειστές τότε η κυβέρνηση θα προχωρήσει στο σχέδιο Β και θα ενημερώσει και τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Το σχέδιο νόμου προβλέπει την εφαρμογή του κανόνα βιωσιμότητας στο ενιαίο επικουρικό. Με βάση αυτόν θα καταβάλλονται οι επικουρικές συντάξεις από το ΕΤΕΑ, για τους ασφαλισμένους από το 2014 και μετά και το ποσό θα διαμορφώνεται σύμφωνα με τα δημογραφικά δεδομένα και πίνακες θνησιμότητας.

• Τα νέα Πλαφόν

Μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, δηλαδή έως το 2018 με βάση ό,τι ισχύει σήμερα, το καταβαλλόμενο καθαρό ποσό κάθε ατομικής σύνταξης, δεν μπορεί να υπερβαίνει το εξαπλάσιο της εθνικής σύνταξης δηλαδή τα 2.304 ευρώ (αντί 2.774) και το άθροισμα του καταβαλλομένου καθαρού ποσού των συντάξεων από οποιαδήποτε αιτία από το Δημόσιο, ν.π.δ.δ., ή οιονδήποτε ασφαλιστικό φορέα κύριας ή επικουρικής ασφάλισης, το οκταπλάσιο, δηλαδή τα 3.072 ευρώ (αντί των 3.360 σήμερα).

• Η σύνταξη για ανασφάλιστους

Από 1/1.2016 στους ανασφάλιστους υπερήλικες και σε αυτούς που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, καταβάλλεται από τον ΟΓΑ, το επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφαλίστων Υπερηλίκων ύψους 360 ευρώ εφόσον έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους, δεν λαμβάνουν ή δεν δικαιούνται να λάβουν σύνταξη από το εξωτερικό ή οποιαδήποτε ασφαλιστική ή προνοιακή παροχή από την Ελλάδα.

• Πόσο ακριβαίνουν τα πλασματικά

168 ευρώ είναι σήμερα το μηνιαίο κόστος για την εξαγορά των πλασματικών χρόνων σπουδών, παιδιών και κενών ασφάλισης. Μετά την ψήφιση του νέου νόμου, το κόστος μπορεί να φτάσει και τα 400 ευρώ ! (σε μισθό 2.000 ευρώ Χ 20% που θα είναι η νέα εισφορά στον κλάδο σύνταξης). Ωστόσο το ποσό διατηρείται στις περιπτώσεις που πρόκειται για εξαγορά στρατεύσιμων χρόνων.

• Οι Αυξήσεις των Εισφορών

Οι Εισφορές θα αυξηθούν ανάλογα με την κατηγορία των ασφαλισμένων ενώ ειδικά για τουςελεύθερους επαγγελματίες, τουςεπιστήμονεςκαι τουςαγρότεςοι αυξήσεις μπορούν να είναι και ιδιαίτερα υψηλές καθώς πλέον θα συνδέονται με το ετήσιο εισόδημα ως ποσοστό αυτού. Ειδικότερα, για μια τριετία αυξάνονται οι εισφορές για την επικουρική ασφάλιση και για… πάντα οι εισφορές για όσους είχαν χαμηλότερα ασφάλιστρα (επιστήμονες, αγρότες κ.ά.). Το ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών για τον υπολογισμό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς των μισθωτών και των εργοδοτών καθορίζεται στα 5.860 ευρώ ενώ οι εισφορές θα καταβάλλονται μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα που αυτές αφορούν και των αγροτών ανά τρίμηνο. Οι αλλαγές για κάθε κατηγορία έχουν ως εξής:

• Από 1.1.2016 και μέχρι την 31.12.2018, το ποσό της μηνιαίας εισφοράς στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης όλων των μισθωτών, ασφαλισμένων πριν και μετά την 1.1.1993, υπολογίζεται σε ποσοστό 3,5% για τον ασφαλισμένο (αντί 3%) και σε ποσοστό 4% για τον εργοδότη (αντί 3%) επί των πάσης φύσεως αποδοχών του εργαζόμενου. Μετά το πέρας της τριετίας, η μηνιαία εισφορά επανέρχεται στο ύψος που ίσχυε κατά την 31.12.2015.

• Από 1.1.2016 και για διάστημα τριών ετών, το ποσό της μηνιαίας εισφοράς όλων των αυταπασχολούμενων, ελευθέρων επαγγελματιών, ασφαλισμένων πριν και μετά την 1.1.1993 στο ΕΤΕΑ, υπολογίζεται σε ποσοστό 7,5% επί του εισοδήματος όπως προσδιορίζεται στα άρθρα 53 και 54 του Νομοσχεδίου. Μετά το πέρας της τριετίας, η μηνιαία εισφορά διαμορφώνεται στο ύψος που ίσχυε κατά την 31.12.2015.

• Το συνολικό ποσοστό εισφοράς κλάδου σύνταξης ασφαλισμένου μισθωτού και εργοδότη ορίζεται σε 20% επί των πάσης φύσεως αποδοχών των εργαζομένων, με εξαίρεση τις κοινωνικού χαρακτήρα έκτακτες παροχές λόγω γάμου, γεννήσεως τέκνων, θανάτου και βαριάς αναπηρίας και κατανέμεται κατά 6,67% σε βάρος των ασφαλισμένων και κατά 13,33% σε βάρος των εργοδοτών, συμπεριλαμβανομένου από 1.1.2017 και του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ.

• Από 1.1.2017 οι ελεύθεροι επαγγελματίες καταβάλλουν, ανεξαρτήτως του χρόνου υπαγωγής στην κοινωνική ασφάλιση, μηνιαία εισφορά για τον κλάδο σύνταξης, ύψους 20% επί του μηνιαίου εισοδήματός τους, όπως αυτό καθορίζεται είτε με βάση το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα, από την ασκούμενη δραστηριότητά τους κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος, είτε με βάση την καθαρή αξία των παρεχόμενων μηνιαίως ή σε άλλη τακτική βάση, υπηρεσιών του τρέχοντος έτους για το οποίο εκδίδονται δελτία παροχής υπηρεσιών, τιμολόγια ή αποδείξεις επαγγελματικής δαπάνης.

• Σε καμία περίπτωση η μηνιαία ασφαλιστική εισφορά που υποχρεούνται να καταβάλουν οι ασφαλισμένοι δεν δύναται να υπολείπεται του ποσού που αντιστοιχεί σε ποσοστό 20% επί του εκάστοτε προβλεπόμενου κατώτατου βασικού μισθού άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών, δηλαδή τα 117,20 ευρώ.

• Από 1-1-2017 και οι αγρότες καταβάλουν ασφαλιστική εισφορά στον κλάδο κύριας σύνταξης επί του εισοδήματός τους. Στην περίπτωση οικογενειακής αγροτικής εκμετάλλευσης στην οποία απασχολείται η σύζυγος και τα ενήλικα τέκνα ως φορολογητέο εισόδημα καθενός από αυτούς λαμβάνεται το κατώτατο ασφαλιστέο εισόδημα (468,8 ευρώ που αντιστοιχούν στο 80% του κατώτατου μισθού). Η αύξηση της εισφοράς στο 20% θα γίνει σταδιακά εντός 3ετίας ως εξής: Από 1.7.2015 έως 31.12.2016 το ύψος του ποσοστού υπολογισμού ασφαλίστρου κλάδου σύνταξης αυξάνεται κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες και διαμορφώνεται σε ποσοστό 10%, επί των ασφαλιστικών κατηγοριών. Από 1.1.2017 το ποσό της ασφαλιστικής εισφοράς υπολογίζεται ως ποσοστό επί του φορολογητέου εισοδήματος, σε 14%, από 1.1.2018 αυξάνεται σε 17% και από 1.1.2019 διαμορφώνεται στο τελικό 20%.

1. Επί του αρχικού σχεδίου, με βάσει τις πληροφορίες από το υπουργείο Εργασίας, οι επιστήμονες ελεύθεροι επαγγελματίες θα φορολογούνται κατά τα πρώτα 3-5 έτη τους επαγγελματικού τους βίου με κατώφλι τα 470 ευρώ το μήνα (το 80% του μισθού του ανειδίκευτου εργάτη όπως προτάθηκε για τους αγρότες). Άρα οι μηνιαίες εισφορές θα ξεκινούν από τα 470 ευρώ σαν βάση εισοδήματος και θα διαμορφώνονται στα 126 ευρώ το μήνα για κύρια σύνταξη και εισφορά υγείας. Από την άλλη πλευρά σχεδιάζεται η οροφή των 5860 ευρώ μηνιαίου εισοδήματος για τους ελευθέρους επαγγελματίες, να κατέβει στα 4.688 ευρώ και επ’αυτού να επιβάλλεται η ασφαλιστική εισφορά (1261 το μήνα μόνο για κύρια σύνταξη και εισφορές υγείας, χωρίς να υπολογίζεται τυχόν επικουρική ασφάλιση ή εισφορές για εφάπαξ). Ελαφρύνοντας κάπως την θέση ορισμένων επιχειρηματιών ή ισχυρών γραφείων (δικηγόρων, γιατρών, μηχανικών κ.α.) που παρουσιάζουν εισόδημα άνω των 56.256 ευρώ καθαρά το χρόνο. Βεβαίως, εδώ ανακύπτει θέμα με τους μισθωτούς οι οποίοι θα συνεχίζουν να πληρώνουν, αυτοί και οι επιχειρήσεις που τους απασχολούν, εισφορές γα εισόδημα 70.000 ευρώ το χρόνο αλλά, η σύνταξη θα έχει «κόφτη» τα 2.300 ευρώ μεικτά τον μήνα μετά από 42 έτη ασφάλισης….

• Οι εισφορές ασθενειας

Από την 1/1/2016 η ασφαλιστική εισφορά υπέρ υγειονομικής περίθαλψης των μισθωτών και των λοιπών κατηγοριών ορίζεται σε ποσοστό 7,10% επί των πάσης φύσεως αποδοχών και κατανέμεται κατά ποσοστό 6,45% για παροχές σε είδος, εκ του οποίου 2,15% βαρύνει τον ασφαλισμένο και 4,30% τον εργοδότη, και ποσοστό 0,65% για παροχές σε χρήμα, εκ του οποίου 0,40% βαρύνει τον ασφαλισμένο και 0,25% βαρύνει τον εργοδότη. Η ασφαλιστική εισφορά των ελεύθερων επαγγελματιών, των ανεξάρτητα απασχολούμενων, των κατ’ επάγγελμα αγροτών ορίζεται σε ποσοστό 6,95% επί του ασφαλιστέου εισοδήματός τους, βαρύνει εξ ολοκλήρου τους ασφαλισμένους και κατανέμεται κατά 6,45% για παροχές σε είδος και 0,50 % για παροχές σε χρήμα.

• Μικρότερο Εφάπαξ

Μολονότι η εισφορά ασφάλισης για εφάπαξ παροχή ορίζεται σε ποσοστό 4%, το ποσό της εφάπαξ παροχής θα είναι μικρότερο. Και θα υπολογίζεται ως εξής σε δύο τμήματα: Για τον χρόνο ασφάλισης που έχει διανυθεί έως την 31/12/2013, θα αποτελείται από το γινόμενο του 70% των συνταξίμων αποδοχών επί των οποίων έγιναν οι νόμιμες κρατήσεις, επί τα έτη ασφάλισης για τους μισθωτούς και από το γινόμενο του 85% των συνταξίμων αποδοχών, στις οποίες έγιναν οι νόμιμες κρατήσεις, επί τα έτη ασφάλισης, για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Για τον χρόνο ασφάλισης που πραγματοποιείται από την 1/1/2014 και μετά, για τους μισθωτούς, αυτοτελώς απασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες το τμήμα της εφάπαξ παροχής που αναλογεί στα έτη ασφάλισης από 1/1/2014 και εφεξής, θα υπολογίζεται με βάση την αρχή της ισοδυναμίας και το ποσό της εφάπαξ παροχής ισούται με τη συσσωρευμένη αξία των εισφορών κατά την ημερομηνία αποχώρησης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η συρρίκνωση της ανταποδοτικότηταςείναι σαφές ότι θα δημιουργήσει αντικίνητρα ασφάλισης που θα έχουν σαν αποτέλεσμα μεγαλύτερη εισφοροαποφυγή και μαύρη εργασία.

Β. Τα Νέα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης:

• Ασφαλισμένοι, του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, του ΟΑΕΕ, του ΤΑΠ-ΔΕΗ, του ΕΤΕΑ, του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ

Με την έκδοση εγκυκλίων, το υπουργείο Εργασίας προχωράει σε γνωστοποίηση ρυθμίσεων και παροχή οδηγιών των διατάξεων της υποπαραγράφου Ε3 της παραγράφου Ε του άρθρου 2 του ν. 4336/2015 που αφορούν τις μεταβολές των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.

Οι εγκύκλιοι του υπουργείου απευθύνονται στις διοικήσεις του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, του ΟΑΕΕ, του ΤΑΓ1-ΔΕΗ, του ΕΤΕΑ, του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και στις διοικήσεις των Ειδικών Ταμείων και αναφέρονται με διευκρινιστικά παραδείγματα στις μεταβολές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τη λήψη πλήρους και μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος από τους Οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης.

Επισημαίνεται ότι προβλέπεται, ρητώς, ότι δεν θίγονται τα θεμελιωμένα έως και την 18.8.2015 συνταξιοδοτικά δικαιώματα και μπορούν αυτά να ασκηθούν οποτεδήποτε (σύμφωνα με το άρθρο 4 Μέρους Γ του ν. 4336/2015, έναρξη ισχύος είναι η 19-08-2015).

Διευκρινίζεται ότι θεμελιωμένο δικαίωμα υφίσταται όταν ο ασφαλισμένος συμπληρώνει τον ελάχιστο χρόνο ασφάλισης και το όριο ηλικίας (όπου αυτό προβλέπεται), που απαιτούνται για τη συνταξιοδότησή του. Το θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε και ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει εργαζόμενος, καθώς δεν είναι υποχρεωμένος να συνταξιοδοτηθεί.

Ειδικότερα, με τις κοινοποιούμενες διατάξεις θεσπίζεται ότι από 11112022 για τη λήψη πλήρους σύνταξης λέγω γήρατος απαιτούνται εναλλακτικά:

Α. Η συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας και η πραγματοποίηση 40 ετών ασφάλισης ή

Β. Η συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας και η πραγματοποίηση 15 ετών ασφάλισης.

Επισημαίνεται ότι για τη λήψη μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, εφόσον προβλέπεται η σχετική δυνατότητα από το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, απαιτείται η συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας και η πραγματοποίηση 15 ετών ασφάλισης. Τα ισχύοντα μέχρι την 18.8.2015 όρια ηλικίας συνταξιοδότησης αυξάνονται σταδιακά έως την 31/12/2021, για όσους ασφαλισμένους δεν έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία.

Από την ανωτέρω αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, όσον αφορά τους μέχρι 31/12/1992 ασφαλισμένους του ΟΑΕΕ εξαιρούνται οι συνταξιοδοτούμενοι βάσει του ν.612/1977 και με διατάξεις που παραπέμπουν σ αυτές, καθώς και οι μητέρες και χήροι πατέρες ανικάνων για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνων, εφόσον υπάρχει σχετική πρόβλεψη στις καταστατικές διατάξεις του φορέα.

Οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των ασφαλισμένων των φορέων κύριας ασφάλισης ισχύουν και για τους φορείς επικουρικής ασφάλισης, στους οποίους υπάγονται οι ασφαλισμένοι.

Σύμφωνα με το άρθρο 41 του ν.4052/2012, σι ασφαλισμένοι του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) δικαιούνται σύνταξης, εφόσον θεμελιώνουν αντίστοιχο δικαίωμα συνταξιοδότησης στον φορέα κύριας ασφάλισής τους για την αυτή αιτία και έχουν συμπληρώσει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου που προβλέπει η νομοθεσία του αντίστοιχου φορέα κύριας ασφάλισής τους, καθώς και η γενικότερη νομοθεσία, όπως εκάστοτε ισχύουν.

Μεταβολές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω γήρατος

1. Ασφαλισμένοι μέχρι 31.12.1992 (παλαιοί ασφαλισμένοι)

Ι. Υπαγωγή ασφαλισμένων (καταληκτικό όριο ηλικίας το 62ο)

Σύμφωνα με την ανωτέρω Υπουργική Απόφαση:

α. οι ασφαλισμένοι για τους οποίους από τις προγενέστερες του ν. 4336/2015 διατάξεις προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος μεγαλύτερο ή ίσος των 35 ετών ασφάλισης.

Ως εκ τούτου εδώ εντάσσονται οι ασφαλισμένοι που επρόκειτο να συνταξιοδοτηθούν

-με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και του 60^ου έτους της ηλικίας για του άνδρες και του 58^ου για τις γυναίκες (κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος το 2010) ή

-με τη συμπλήρωση 36 ετών ασφάλισης και του 60^ου έτους της ηλικίας για του άνδρες και του 58^ου για τις γυναίκες (κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος το 2011) ή

-τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και του 60^ου έτους της ηλικίας για του άνδρες και του 59^ου για τις γυναίκες (κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος το 2012).

Για τους λοιπούς ασφαλισμένους, δηλαδή όσους δεν έχουν κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα το διάστημα 2010-2012, δεν επέρχεται καμία μεταβολή βάσει του Ν. 4336/2015 και συνεπώς για τη συνταξιοδότησή τους απαιτείται η συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και ηλικία 62 ετών.

ΙΙ. Υπαγωγή ασφαλισμένων (καταληκτικό όριο ηλικίας το 67ο)

Σύμφωνα με την ανωτέρω Υπουργική Απόφαση, στον Πίνακα 2 εμπίπτουν οι ασφαλισμένοι που έχουν κατοχυρώσει ή κατοχυρώνουν μια εκ των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, των οποίων το καταληκτικό όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης , όπως αυτό είχε καθορισθεί πριν από την ισχύ του Ν. 4336/2015, είναι το 67^ο.

2. Ασφαλισμένοι από 1/1/1993 (νέοι ασφαλισμένοι)

Στους από 1/1/1993 ασφαλισμένους δεν επέρχονται μεταβολές στα απαιτούμενα για συνταξιοδότηση όρια ηλικίας με την ισχύ του ν. 4336/2015, οπότε εξακολουθούν να εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα από την υπ’ αρ. Φ8000/οικ.26985/852/21-11-2012 εγκύκλιο (ΑΔΑ Β4ΣΞΛ-ΩΘΑ).

Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση συνταξιοδότησης γονέων ή συζύγων ή αδελφών αναπήρων ατόμων βάσει της παρ. 1 του άρθρου 37 του Ν. 3996/2011, για τους οποίους απαιτείται από 19.8.2015 η συμπλήρωση ηλικιακού ορίου, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα για τους μέχρι 31.12.1992 ασφαλισμένους.

Οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης των ασφαλισμένων στο ΕΤΑΠ-ΜΜΕ πριν την έναρξη ισχύος του Ν. 4336/2015 είναι οι προβλεπόμενες γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις για τους ασφαλισμένους των τομέων σύναξης και ασφάλισης του κλάδου κύριας σύνταξης του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ όπως ίσχυαν την 18/8/2015 μετά και την έναρξη ισχύος του Ν. 4093/2012.

• Δημόσιο και Τοπική Αυτοδιοίκηση

Τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των υπαλλήλων-λειτουργών του Δημοσίου, που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι και την 31/12/2012 και δεν έχουν συμπληρώσει το κατά περίπτωση ισχύον όριο ηλικίας για την καταβολή της σύνταξης μέχρι και την 18/8/2015 (προηγούμενη της ημερομηνίας έναρξης ισχύος του Ν. 4336/2015), αυξάνονται σταδιακά από 19/8/2015 έως και την 1/1/2022.

• Υπάλληλοι-λειτουργοί του Δημοσίου που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι και την 31/12/2012 και δεν έχουν συμπληρώσει το κατά περίπτωση ισχύον όριο ηλικίας για την καταβολή της σύνταξης μέχρι και την 18/8/2015 (προηγούμενη της ημερομηνίας έναρξης ισχύος του Ν. 4336/2015), εφόσον με βάση τις ισχύουσες κατά την 18/8/2015 συνταξιοδοτικές διατάξεις:

α. έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα το έτος 2010 και λαμβανομένων υπόψη και των διατάξεων του δεύτερου και τρίτου εδαφίου της παρ. 16 του άρθρου 56 του π.δ. 169/2007, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν:

αα. με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας (εάν έχουν προσληφθεί στο Δημόσιο μέχρι την 31-12-1982) ή

ββ. με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και του 58ου έτους της ηλικίας ή με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας (εάν έχουν προσληφθεί στο Δημόσιο από 1-1-1983 και μετά).

β. έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα το έτος 2011 και μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση 36 ετών ασφάλισης και του 58ου έτους της ηλικίας.

γ. έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα το έτος 2012 και μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και του 59ου έτους της ηλικίας.

2. Το νέο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των ανωτέρω προσώπων αντιστοιχεί στο έτος κατά το οποίο συμπληρώνουν αθροιστικά τα προαναφερόμενα, κατά περίπτωση, έτη ασφάλισης και το ισχύον την 18/8/2015, κατά περίπτωση, όριο ηλικίας καταβολής της σύνταξης. Επιπρόσθετα για την υπαγωγή στον Πίνακα 1, απαραίτητη προϋπόθεση είναι τα ανωτέρω πρόσωπα να έχουν συμπληρώσει ή να συμπληρώνουν τα κατά περίπτωση ως άνω αναφερόμενα έτη ασφάλισης μέχρι την 31 /12/2021.

Ειδικά όσα από τα ανωτέρω πρόσωπα:

α. δεν έχουν συμπληρώσει τα ως άνω, κατά περίπτωση, έτη ασφάλισης μέχρι και την 31/12/2021, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν, είτε με τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και του 62ου έτους της ηλικίας τους είτε υπαγόμενα στον Πίνακα 2. Εξυπακούεται ότι στην περίπτωση υπαγωγής τους στον Πίνακα 2, ως ισχύοντα κατά την 18/8/2015 όρια ηλικίας καταβολής της σύνταξης λαμβάνονται υπόψη τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και όχι αυτά τα οποία αποτελούν προϋπόθεση για την υπαγωγή στον Πίνακα 1 (55ο, 58ο και 59ο) σε συνάρτηση με τη συμπλήρωση των αντίστοιχων ετών ασφάλισης (35, 36 και 37).

β. έχουν συμπληρώσει τα ως άνω, κατά περίπτωση, έτη ασφάλισης μέχρι και την 31/12/2021, αλλά δεν έχουν συμπληρώσει μέχρι την ημερομηνία αυτή το ισχύον, κατά περίπτωση, μέχρι την 18/8/2015 όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, η σύνταξη μπορεί να καταβληθεί κατά το έτος που τα πρόσωπα αυτά συμπληρώνουν το νέο όριο ηλικίας, το οποίο αποτυπώνεται στον Πίνακα 1 και αντιστοιχεί στο ημερολογιακό έτος κατά το οποίο συμπληρώνουν τα κατά περίπτωση ισχύοντα ως άνω έτη υπηρεσίας.

γ. δεν έχουν συμπληρώσει μέχρι και την 18/8/2015 τα κατά περίπτωση ισχύοντα ως άνω έτη ασφάλισης (35 ή 37) για καταβολή της σύνταξης ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας, από 19/8/2015 και μετά, υπάγονται στον Πίνακα 1, ως έτος δε βάσης για την εισαγωγή τους στις παραμέτρους του Πίνακα ορίζεται το 58ο ή το 55ο έτος της ηλικίας τους, αντίστοιχα, όπως αυτό διαμορφώνεται στην οικεία στήλη του προαναφερόμενου Πίνακα. Από τα ανωτέρω σαφώς προκύπτει ότι όσοι συμπληρώνουν από 19/8/2015 και μετά τα κατά περίπτωση έτη ασφάλισης (35 ή 37) για καταβολή της σύνταξης ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας, υπάγονται στον Πίνακα 1, όπως δε ρητά αναφέρεται στο Μέρος της Εγκυκλίου αυτής «ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΗΛΙΚΙΑΣ», όσοι έχουν συμπληρώσει τα προαναφερόμενα έτη ασφάλισης (35 ή 37), κατά περίπτωση μέχρι και την 18/8/2015, δεν υπάγονται στις διατάξεις της παρ. 6 του ν. 4336/2015 σχετικά με τη σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας και επομένως εξακολουθούν να συνταξιοδοτούνται ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας, οποτεδήποτε και αν αποχωρήσουν από την Υπηρεσία.