ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ

Του Γιάννη Καρούζου, Δικηγόρου-Εργατολόγου

Το ζήτημα των συμβάσεων ορισμένου χρόνου στον δημόσιο τομέα απασχολεί εδώ και πολλά χρόνια τόσο τη θεωρία του εργατικού δικαίου, όσο και τα δικαστήρια.

Βασική αρχή του ισχύοντος δικαίου είναι ότι η σύμβαση ορισμένου χρόνου δικαιολογείται μόνο όταν καλύπτει περιορισμένες χρονικά ανάγκες. Με την από 11.02.2021 απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (C-760/18) επί προδικαστικού ερωτήματος του Μ. Πρωτοδικείου Λασιθίου αναζωπυρώθηκε η συζήτηση ως προς τη συμβατότητα του ελληνικού δικαίου με την Οδηγία 1999/70 της Ε.Ε.

Τα προδικαστικά ερωτήματα

Το Πρωτοδικείο είχε να αντιμετωπίσει μια αλυσίδα νομοθετικών ανανεώσεων συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου σε Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίες ανανεώσεις υπερέβησαν το ανώτατο όριο των 24 μηνών του π.δ. 164/2004. Ακριβώς λόγω του γεγονότος ότι η ανανέωση των συμβάσεων έγινε με νόμο, αυτές δεν μπορούσαν να θεωρηθούν παράνομες, με συνέπεια να μένουν οι εργαζόμενοι απροστάτευτοι έναντι σε καταχρηστικές ανανεώσεις συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Θα μπορούσε όμως να θεωρηθεί ότι εφαρμόζεται το άρθρο 8§3, σύμφωνα με το οποίο, αν η σύμβαση ορισμένου χρόνου καταστρατηγεί την προστασία του νόμου, τότε θεωρείται ,κατά μετατροπή, σύμβαση αορίστου χρόνου.

Έτσι, στο Δ.Ε.E. τέθηκαν τα εξής ερωτήματα :

α) περιλαμβάνει ο όρος «διαδοχικές συμβάσεις» της Οδηγίας 1999/70 συμβάσεις που παρατείνονται με βάση διάταξη νόμου;

β) επιτάσσει η  αρχή της σύμφωνης με το ενωσιακό δίκαιο ερμηνείας, σε περίπτωση ανεπαρκούς προστασίας έναντι καταχρηστικής χρήσης διαδοχικών συμβάσεων εργασίας, την εφαρμογή ενός προστατευτικού κανόνα όπως το άρθρο 8§3 ν.2112/1920;

γ) Αν ναι, επηρεάζεται η υποχρέωση του δικαστηρίου από την ύπαρξη αντίθετου κανόνα συνταγματικής τάξης;

Η απόφαση του Δ.Ε.Ε.

Το Δ.Ε.Ε.,   αφού απάντησε καταφατικά στο πρώτο ερώτημα,  επιβεβαίωσε την υποχρέωση των εθνικών δικαιοδοτικών οργάνων να εντοπίζουν και να εφαρμόζουν τον εθνικό κανόνα δικαίου που είναι πιο αποτελεσματικός στην προστασία κατά της κατάρτισης καταχρηστικών διαδοχικών συμβάσεων. Έτσι, η απόφαση, ανταποκρινόμενη στο ευαίσθητο ζήτημα του σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών, επισήμανε ότι ανήκει στη δικαιοδοσία των εθνικών δικαστηρίων, να κρίνουν αν η διάταξη του άρθρου 103 του Συντάγματος, το οποίο απαγορεύει τη μετατροπή των συβάσεων ορισμένου σε αορίστου χρόνου στο Δημόσιο, ΟΤΑ, ΝΠΔΔ, καθώς και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, συμβαδίζει και ανταποκρίνεται αποτελεσματικά, στο ενωσιακό δίκαιο, και δη, στην καταπολέμηση των καταχρηστικών διαδοχικών συμβάσεων εργασίας.

Συμπεράσματα

Κατά τη μέχρι σήμερα κρατούσα θέση της νομικής θεωρίας και νομολογίας,  δεν υπάρχει στο ισχύον δίκαιο βάση για μια τέτοια μετατροπή, καθώς η συνταγματική απαγόρευση του άρθρου 103 §8 είναι σαφής. Αυτή τη θέση ακολουθεί και ο Άρειος Πάγος μέχρι σήμερα ( βλ. ενδεικτικά Α.Π. 1376/1999).

Ωστόσο, μετά από το ηχηρό αυτό μήνυμα του Δ.Ε.Ε. αναμένεται με ενδιαφέρον η στάση που θα ακολουθηθεί από τα ελληνικά δικαστήρια. Σε κάθε περίπτωση, με τα νέα δεδομένα καθίσταται εξαιρετικά δυσχερές για τον νομοθέτη να εξακολουθεί να κωφεύει στην ανάγκη εναρμόνισης του ελληνικού δικαίου με την Οδηγία 1999/70 και προστασίας των εργαζόμενων του Δημοσίου Τομέα.