ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ Ν.4808/2021 – ΤΑ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Του Γιάννη Καρούζου, Δικηγόρου-Εργατολόγου

Με τη συμπλήρωση ενός έτους από την ψήφιση του ν. 4808/2021 (19-06-2021) είναι μάλλον ακόμα νωρίς για να επιχειρηθεί μια σφαιρική αποτίμηση των συνεπειών της εκτενούς αυτής μεταρρύθμισης. Το σίγουρο είναι πώς ο νόμος έχει ήδη αφήσει το αποτύπωμά του στην αγορά εργασίας και την καθημερινότητα μισθωτών και εργοδοτών. Στο παρόν άρθρο, θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε συνοπτικά τις Υπουργικές Αποφάσεις που έχουν εκδοθεί ως σήμερα κατ’ εφαρμογή του νόμου.

1. Υπουργική Απόφαση υπ’ αρ. 62599/17-09-2021:

Η Υπουργική αυτή Απόφαση αφορά το νεοσυσταθέν «Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών», το οποίο τηρείται στο ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και αποτελείται από ένα επιμέρους μητρώο για τις οργανώσεις εργαζομένων και ένα για τις οργανώσεις εργοδοτών. Ως προς τις νέες ρυθμίσεις του νόμου, έχουν εκφραστεί προβληματισμοί για τις εξόχως σοβαρές συνέπειες (άρθρο 83§6) από παρατυπίες που αφορούν στην καταχώριση των στοιχείων των οργανώσεων στο Μητρώο. Ειδικότερα, μπορεί να προκληθεί αναστολή των βασικών λειτουργιών της συνδικαλιστικής οργάνωσης (συλλογική διαπραγμάτευση), ακόμη και εάν ένα στοιχείο δεν έχει επικαιροποιηθεί ή ένα μικρό έξοδο π.χ. οδοιπορικό δεν έχει δηλωθεί εγκαίρως. Ακόμη και η συνταγματικότητα του περιορισμού αυτού της συνδικαλιστικής ελευθερίας και της συλλογικής αυτονομία (Σ22§2 & Σ23) μπορεί να αμφισβητηθεί επί τη βάσει της αρχής της αναλογικότητας.

2. Υπουργική Απόφαση υπ’ αρ. 82063/01-11-2021:

Πρόκειται για μια σημαντική Υπουργική Απόφαση, η οποία παρείχε Υποδείγματα για την κατάρτιση των πολιτικών των άρθρων 9 και 10 ν. 4808/2021, οι οποίες αφορούν την απαγόρευση της βίας και παρενόχλησης στην εργασία και για πρώτη φορά προβλέπονται στην ελληνική έννομη τάξη ως υποχρεωτικές για επιχειρήσεις άνω των 20 ατόμων. Παρότι πρόκειται για καίριο ζήτημα και πολλοί ανέμεναν τα υποδείγματα ως οδοδείκτες για τη συμμόρφωσή τους με τον νόμο, δεν μπορεί να πει κανείς ότι οι προσδοκίες εκπληρώθηκαν. Τα υποδείγματα περιείχαν λίγες χρήσιμες υποδείξεις, ενώ δεν έλειψαν και όλως αόριστες προτροπές για «ενθάρρυνση κλίματος σεβασμού», οι οποίες παρουσιάζονταν ως μέτρα. Ενδιαφέρον έχει η παραπομπή στην ψηφιακή πλατφόρμα OIRA του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA), η οποία όμως αφορά μικρές επιχειρήσεις. Καλό θα ήταν το Υπουργείο να επανέλθει μελλοντικά με νέες υποδείξεις, καθώς, τόσο εντός Ελλάδος όσο και διεθνώς, θα αποκτούμε μεγαλύτερη εμπειρία στην εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας 190.

3. Υπουργική Απόφαση 90972/22-11-2021:

Η εν λόγω απόφαση αφορούσε και ζητήματα σχετικά με την υποβολή εντύπων στο Σ.ΕΠ.Ε. και τον τότε Ο.Α.Ε.Δ. (νυν Δ.ΥΠ.Α.), ωστόσο πιο αξιοσημείωτες είναι οι διατάξεις για τους διευθύνοντες υπαλλήλους. Ένα ζήτημα, για το οποίο υπήρχε ήδη πλούσια και εν πολλοίς κατασταλαγμένη νομολογία, ήλθε κάπως αιφνιδιαστικά να ρυθμίσει ο νομοθέτης. Προβληματική εμφανίζεται προεχόντως η ρύθμιση που ανάγει σε καθοριστικό κριτήριο τους όρους της σύμβασης και όχι την πραγματικότητα της εργασίας. Επίσης, έχει ασκηθεί κριτική στον αποχωρισμό των κριτηρίων μεταξύ τους, με την αμοιβή π.χ. να αρκεί μόνη της ως κριτήριο για τη στοιχειοθέτηση της έννοιας του διευθύνοντος υπαλλήλου, αφού η νομολογία ακολουθούσε, ορθώς, μια σφαιρική εκτίμηση της λειτουργίας της σύμβασης εργασίας.

4. Υπουργική Απόφαση 98490/03-12-2021:

Με την εν λόγω Υπουργική Απόφαση, ο νομοθέτης προσδιόρισε το ελάχιστο κόστος, το οποίο πρέπει υποχρεωτικά να καλύπτει ο εργοδότης για τη λειτουργία του καθεστώτος τηλεργασίας, σύμφωνα με το άρθρο 67 του νέου νόμου. Η δυνατότητα να συμφωνηθεί μεγαλύτερο ποσό μεταξύ των μερών της εργασιακής σχέσης παραμένει. Το ελάχιστο αυτό ποσό, λοιπόν, ανέρχεται στα 28 €, εφόσον ο εργοδότης δεν καλύπτει ήδη κατά κάποιον τρόπο τα έξοδα τηλεπικοινωνίας του μισθωτού που αφορούν την εργασία κτλ. Η Υπουργική Απόφαση περιλαμβάνει και ρύθμιση για τη λογιστική αποτύπωση της καταβολής του ποσού αυτού, η οποία αποτελεί εκπιπτέα δαπάνη και δεν έχει μισθολογικό χαρακτήρα.

5. Υπουργική Απόφαση 101269/20-12-2021:

Η σημαντική αυτή Υπουργική Απόφαση ρυθμίζει αναλυτικά τη διαδικασία ενώπιον της Επιθεώρησης Εργασίας για διαφορές που πηγάζουν από παραβίαση της απαγόρευσης βίας και παρενόχλησης στην εργασία. Μένει να φανεί, μετά την παρέλευση ενός ικανού χρονικού διαστήματος, αν οι εν λόγω ρυθμίσεις θα επιτύχουν τον σκοπό τους ή αν θα χρειαστεί κάποια αλλαγή. Αξιοσημείωτη είναι η πρόβλεψη της δυνατότητας άσκησης αίτησης για διενέργεια εργατικής διαφοράς από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, με την προϋπόθεση της γραπτής συναίνεσης του θιγόμενου προσώπου, με δυνατότητα μάλιστα μεταγενέστερης υπαναχώρησης του θιγόμενου.

6. Υπουργική Απόφαση 29510/01-04-2022:

Επί τη βάσει του άρθρου 71§2 ν. 4808/2021 προβλέφθηκε το χρηματικό ποσό που καταβάλλεται στους διανομείς που συνεργάζονται με ψηφιακές πλατφόρμες από τις τελευταίες, αντί για την αυτούσια χορήγηση προστατευτικού κράνους. Η αυτούσια χορήγηση κράνους παραμένει ως επιλογή, όμως ευχερώς πλέον η πλατφόρμα μπορεί να συμφωνεί ότι ο διανομέας θα χρησιμοποιεί δικό του κράνος, λαμβάνοντας 10 € τον μήνα ως «αποζημίωση» (120 € ετησίως). Περαιτέρω, εάν ο διανομέας χρησιμοποιεί όχημα δικής του ιδιοκτησίας, λαμβάνει κάθε μήνα και «αποζημίωση» για τη χρήση και τη συντήρηση αυτού, ίση με το 15% του εκάστοτε ισχύοντος κατώτατου μισθού. Συνεπώς, με τα σημερινά δεδομένα του κατώτατου μισθού των 713 €, η «αποζημίωση» διαμορφώνεται στα 106,95 €. Προϋπόθεση για τη γένεση του δικαιώματος αυτού είναι η πραγματοποίηση 300 μεταφορών από τον διανομέα για την ίδια ψηφιακή πλατφόρμα. Εάν γίνουν λιγότερες μεταφορές, το ποσό μειώνεται αναλόγως. Αμφότερα τα ποσά βέβαια δεν υπόκεινται σε ασφαλιστικές εισφορές και πρέπει να αποτυπώνονται διακριτά σε λογιστικό επίπεδο.

7. Υπουργική Απόφαση 49758/31-05-2022:

Η τελευταία αυτή Απόφαση του Υπουργείου Εργασίας αφορά κυρίως τη σταδιακή εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Ως γνωστόν, την περίοδο που διανύουμε «τρέχει» το δοκιμαστικό στάδιο εφαρμογής της Ψηφιακής Κάρτας στις Τράπεζες και τα μεγάλα Supermarket (250+ εργαζόμενοι). Στο τέλος του Ιουνίου ολοκληρώνεται η απογραφική διαδικασία και από 01 Ιουλίου αρχίζει η πιλοτική εφαρμογή στις παραπάνω κατηγορίες επιχειρήσεων. Η επιλογή της ύπαρξης πιλοτικού σταδίου είναι εύστοχη, αφού πρόκειται για μεγάλη και δύσκολη μεταρρύθμιση, η οποία υπόσχεται να μεταβάλλει άρδην το τοπίο στα ζητήματα του χρόνου εργασίας. Είναι σημαντικό να εκμεταλλευτούμε αυτή την ευκαιρία, ώστε η Ψηφιακή Κάρτα να γίνει σύντομα πραγματικότητα, με τον βέλτιστο τρόπο και τα λιγότερα δυνατά προβλήματα, για το σύνολο των επιχειρήσεων της χώρας. Έτσι, αντιδικίες για υπερωρίες κτλ. θα ελαττωθούν σημαντικά και εν πάση περιπτώσει θα αντιμετωπίζονται ευχερέστερα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η πρόσφατη ρύθμιση του άρθρου 3 § 8 ν. 3996/2011 (τροποποίηση με τον ν.4808/2021), δυνάμει της οποίας, προκειμένου για χρηματικές απαιτήσεις που προκύπτουν από στοιχεία της Ψηφιακής Κάρτας, θα μπορεί πλέον να εκδοθεί Διαταγή Πληρωμής με βάση το πόρισμα του Επιθεωρητή Εργασίας στο πέρας της διενέργειας Εργατικής Διαφοράς, αποφορτίζοντας ενδεχομένως τα πολιτικά δικαστήρια.