Η έλλειψη προσωπικού πλήττει και τη Γαλλία – την πιο τουριστική χώρα στον κόσμο

Όσοι δραστηριοποιούνται στον τομέα της εστίασης ανησυχούν ότι η έλλειψη εργατικού δυναμικού μπορεί να συνεχιστεί, παρά το σχέδιο του πρόεδρου Μακρόν να περιορίσει το 7% της ανεργίας σε μια οικονομία με εκατοντάδες χιλιάδες κενές θέσεις εργασίας.

ΠΑΡΙΣΙ: Οι τουρίστες έχουν επιστρέψει μαζικά στη Γαλλία. Αλλά δεν υπάρχει κανείς να ανοίξει το μπουκάλι Moët, επειδή οι σερβιτόροι έχουν εξαφανιστεί.

Μετά από περισσότερα από δύο χρόνια αποκλεισμών και περιορισμών λόγω πανδημίας που έπληξαν σκληρά την τουριστική βιομηχανία, η χώρα με τους περισσότερους τουρίστες στον πλανήτη βλέπει επιτέλους τους επισκέπτες να επιστρέφουν σε πλήρη ισχύ. Όμως, αντί να αποτελεί μια στιγμή γιορτής που σηματοδοτεί την πολυαναμενόμενη οικονομική επαναλειτουργία, η επιστροφή στην κανονικότητα έχει παρεμποδιστεί σοβαρά από τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε ολόκληρη τη χώρα.

Το 2020, τη χειρότερη χρονιά της πανδημίας, ο τουρισμός μειώθηκε κατά 40% στη Γαλλία, προκαλώντας έλλειμμα περίπου 60 δισεκατομμυρίων €. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της εστίασης βρέθηκαν στο σπίτι τους για μήνες, βασιζόμενοι στην κρατική βοήθεια αντί για το κανονικό τους εισόδημα και τα φιλοδωρήματα, ενώ τα μπαρ, τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία αγωνίζονταν να κρατηθούν όρθια. Φέτος, η Γαλλία αναμένεται να φθάσει στα προ της πανδημίας επίπεδα τουρισμού, δηλαδή σε 80 έως 90 εκατομμύρια ξένους επισκέπτες ετησίως. Όμως οι προσπάθειες του τομέα της εστίασης να στρώσει το κόκκινο χαλί αυτό το καλοκαίρι σε όσους τελικά μπόρεσαν να τον επισκεφθούν δυσχεραίνονται από την έλλειψη εργατικού δυναμικού.

Κάποια στιγμή την άνοιξη, υπήρχαν έως και 300.000 θέσεις εργασίας που είχαν προκηρυχθεί για ξενοδοχεία και εστιατόρια σε ολόκληρη τη χώρα, ένα σημαντικό κενό για έναν κλάδο που απασχολούσε 1,3 εκατομμύρια άτομα το 2020. Στον τουριστικό παράδεισο της περιοχής Saint-Germain-des-Prés του Παρισιού, πολυτελή εστιατόρια έχουν καταφύγει στο να κλείνουν τις πόρτες τους μία ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα για να αντιμετωπίσουν το έλλειμμα. Άλλα έχουν στραφεί στην αύξηση των παροχών και στην παροχή ευέλικτων προγραμμάτων, αλλά έχουν σημειώσει περιορισμένη επιτυχία μέχρι στιγμής, εγείροντας ανησυχίες ότι οι ελλείψεις θα μπορούσαν να συνεχιστούν μέχρι το φθινόπωρο ή και αργότερα.

Η Elodie, σερβιτόρα στο Néo Café, εξέφρασε την ανησυχία της ενόψει της φθινοπωρινής περιόδου, όταν πολλοί νεότεροι εργαζόμενοι που αναλαμβάνουν καλοκαιρινές θέσεις εργασίας επιστρέφουν στο σχολείο: «Αυτό το καλοκαίρι τα πάμε καλά. Είμαστε οι τυχεροί. Αλλά τον Σεπτέμβριο θα πρέπει να δούμε τι θα συμβεί, γιατί αυτός είναι ο μήνας όπου γίνονται μεγάλες αλλαγές [στο προσωπικό]».

Αν και η εστίαση είναι από τους κλάδους που έχουν πληγεί περισσότερο, δεν είναι ωστόσο ο μοναδικός που επηρεάζεται από τις εκτεταμένες ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Μια έρευνα της Confédération Générale des Petites et Moyennes Entreprises που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο έδειξε ότι οι μισές μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη Γαλλία έκαναν ενεργές προσλήψεις, αλλά το 94% από αυτές δεν κατάφερναν να βρουν το «σωστό προφίλ».

«Δεν είναι η ίδια γενιά»

Ο διευθυντής του bistro La Petite, Julien, λέει ότι οι επιπτώσεις των ελλείψεων επεκτείνονται πολύ πέρα από τους χρόνους αναμονής των πελατών: Χωρίς «πραγματικά ικανούς» ανθρώπους, η ποιότητα των υπηρεσιών πέφτει. Και μαζί με αυτό, τα έσοδα. Το La Petite βρίσκεται στη Λατινική Συνοικία του Παρισιού, στην Place de la Contrescarpe, μια πλατεία γεμάτη με καφέ που έχει «τακτοποιηθεί» από τότε που εμφανίστηκε στην εναρκτήρια βινιέτα του βιβλίου του Ernest Hemingway A Moveable Feast. Τότε, μαστιζόταν από μεθύστακες και «τη μυρωδιά των βρώμικων σωμάτων». Τώρα, κανένα από τα καφενεία δεν έχει την πολυτέλεια να είναι «θλιβερό, κακόβουλα διοικούμενο», όπως εκείνο του απομνημονεύματος- πρέπει να σκύψει το κεφάλι για να προσελκύσει νέους εργαζόμενους που όλο και περισσότερο βρίσκουν καλύτερες επιλογές αλλού.

Απέναντι από την πλατεία, η Kellia, η μοναδική σερβιτόρα για το απογευματινό σέρβις στο Café des Arts, λέει ότι οι περισσότεροι συνάδελφοί της είναι «φοιτητές που δεν έχουν εμπειρία. Δουλεύουν μόλις τρεις εβδομάδες, οπότε δεν έχουμε καν χρόνο να τους εκπαιδεύσουμε». Η Stéphanie, που διευθύνει το Café Delmas, το θέτει ευθέως: «Είναι δύσκολο να βρεις πραγματικούς επαγγελματίες. Είναι τεμπέληδες, δεν είναι η ίδια γενιά». Παρόλο που αυτό μπορεί να είναι από την πλευρά της σκληρότητας, πολλοί από την παλιά φρουρά της βιομηχανίας συμφωνούν ότι οι νέοι δεν βλέπουν αυτές τις δουλειές ως επάγγελμα.

«Οι νοοτροπίες έχουν αλλάξει», λέει ο Jean-Claude, maître d’hôtel στην Brasserie Lipp, η οποία, πριν από τον κοροναϊό, οριακά δεν είχε κλείσει ποτέ, από το 1880. «Πολλοί από αυτούς έχουν πάει στο πανεπιστήμιο, θέλουν να εργάζονται όπως όλοι οι άλλοι, να δουλεύουν ώρες γραφείου. Θέλουν τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες τους ελεύθερα, κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο σε αυτό το επάγγελμα». Όλο το προσωπικό της μπρασερί αποτελείται από γκριζομάλληδες άνδρες με λευκές ποδιές και μαύρα γιλέκα. Ο μέσος όρος της προϋπηρεσίας τους, σύμφωνα με μια καταμέτρηση, είναι 19 χρόνια. Για τον Ζαν-Κλοντ, μόνο λίγοι και εκλεκτοί χώροι εργασίας του προσφέρουν ένα αίσθημα υπερηφάνειας αυτές τις μέρες.

Για την κυβέρνηση, η αντιμετώπιση του ελλείμματος αποτελεί μείζονα προτεραιότητα και κλειδί για τη μείωση του ποσοστού ανεργίας στη Γαλλία, το οποίο ανήλθε στο 7,3% το πρώτο τρίμηνο του 2022. Στις αρχές Ιουλίου, ο υπουργός Οικονομικών Bruno Le Maire αποκάλεσε την έλλειψη ως τη «δεύτερη μεγαλύτερη έκτακτη ανάγκη» της χώρας μετά την αγοραστική δύναμη και δήλωσε ότι «τίποτα δεν είναι πιο εξοργιστικό» από το να έχουμε τόσο υψηλή ανεργία, ενώ τόσοι πολλοί εργοδότες αναζητούν προσωπικό.

Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν συμμερίζεται αυτή την άποψη και σκοπεύει να καταστήσει δυσκολότερη την πρόσβαση στα επιδόματα ανεργίας, ενώ η αφθονία των θέσεων εργασίας παραμένει σε προσφορά. Σε συνέντευξή του κατά την εθνική εορτή της Γαλλίας, στις 14 Ιουλίου, ο Μακρόν ανακοίνωσε ότι ένα σχέδιο νόμου που θα κατοχυρώνει μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσε να παρουσιαστεί ήδη «αυτό το καλοκαίρι», λέγοντας ότι η «πλήρης απασχόληση» είναι «η καρδιά της μάχης που [θέλει] να δώσει τα επόμενα χρόνια». Η πλήρης απασχόληση αποτελεί ευφημισμό- στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν στόχο ανεργίας κάτω του 5%, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας.

Ο Μακρόν, ο οποίος έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα από τους αντιπάλους του για υπεροψία και περιφρόνηση, υπερθεμάτισε επί μιας αμφιλεγόμενης δήλωσης που είχε κάνει το 2018, όταν άφησε να εννοηθεί ότι η εύρεση εργασίας είναι τόσο απλή όσο «το να διασχίζεις τον δρόμο». Είπε ότι αυτό ήταν «ακόμη πιο αληθινό» σήμερα, χωρίς αμφιβολία κοιτάζοντας τους δεξιούς Ρεπουμπλικάνους στο κοινοβούλιο, με τους οποίους πρέπει να συμβιβαστεί για να περάσει νόμους, τώρα που το κόμμα του δεν έχει πλέον την απόλυτη πλειοψηφία.

«Αν [οι άνθρωποι που λαμβάνουν επιδόματα] αναζητούν μια άλλη καριέρα, μπορώ να το καταλάβω», είπε ο Μακρόν, «Αν νομίζουν ότι η απάντηση είναι να στηριχθούν στην εθνική αλληλεγγύη, ενώ σκέφτονται τα πράγματα, δυσκολεύομαι να το καταλάβω».

Η Stéphanie στο Café Delmas θα συμφωνούσε αναμφίβολα.

Το καναδικό μοντέλο

Η κεντρική ιδέα πίσω από την επικείμενη μεταρρύθμιση είναι ένα σύστημα κοινωνικής πρόνοιας που αλλάζει ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες. Σύμφωνα με τα λόγια του υπουργού Εργασίας Olivier Dussopt, «Οι κανόνες μας για τις παροχές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την αγορά εργασίας, όπως κάνει ο Καναδάς». Το προσαρμοστικό σύστημα παροχών του Καναδά λειτουργεί σε περιφερειακή βάση- ο Dussopt διευκρίνισε ότι η άκρως συγκεντρωτική Γαλλία πιθανότατα δεν θα ακολουθήσει αυτόν τον συγκεκριμένο δρόμο.

Τα συνδικάτα έχουν επικρίνει τα σχέδια. Μιλώντας στο Paris Match, ο Denis Gravouil της CGT, της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργασίας, καταδίκασε την ιδέα να «τίθενται υπό όρους τα επιδόματα ανεργίας [για να κάνουν τους ανθρώπους] να δεχτούν οποιαδήποτε δουλειά». Άλλοι επεσήμαναν το γεγονός ότι η τελευταία μεγάλη αναμόρφωση των εργασιακών σχέσεων τέθηκε πλήρως σε ισχύ μόλις τον Οκτώβριο, αφού είχε ανασταλεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, και ο αντίκτυπος αυτών των αλλαγών παραμένει άγνωστος.

Ως επικεφαλής ταλέντων για τη Γαλλία στην Accor, τη μεγαλύτερη εταιρεία εστίασης στην Ευρώπη, ο Nicolas Saint-Marc περνά τη ζωή του προσπαθώντας να πείσει τους ανθρώπους να εργαστούν στη εστίαση. Γι’ αυτόν, «είναι προτιμότερο να παροτρύνεις θετικά παρά να περιορίζεις».

«Οι μεταρρυθμίσεις που πιέζουν τους ανθρώπους να εισέλθουν στον κλάδο, επειδή αν δεν το έκαναν, θα είχαν πρόβλημα, μπορεί να είναι καλές για εμάς», είπε, «αλλά προσωπικά, προτιμώ αντί γι’ αυτό τα θετικά κίνητρα».

Η Accor διαθέτει 2.000 κενές θέσεις εργασίας στη Γαλλία, αριθμός που παραμένει σταθερός από τον Ιανουάριο. Έχουν δοκιμάσει αμέτρητες πρωτοβουλίες για να κάνουν την εργασία στα ξενοδοχεία πιο ελκυστική. Ημέρες πρόσληψης στο Μπορντό, τη Λυών και το Παρίσι, και σύντομα σε όλη την Ευρώπη, προσφέρουν εκατοντάδες συμβάσεις, χωρίς να απαιτούνται συνεντεύξεις ή βιογραφικά, παρά μόνο η συμμετοχή σε «ομαδικές προκλήσεις». Έχουν δοκιμάσει πιλοτικά τετραήμερες εβδομάδες εργασίας, ακόμη και μια μορφή όπου οι εργαζόμενοι σχεδιάζουν το δικό τους ωράριο εργασίας σε συνεργασία μεταξύ τους. Παρά τις αυξημένες παροχές, μόνο το ένα τρίτο των θέσεων εργασίας που προσφέρθηκαν στις πρόσφατες ημέρες πρόσληψης καλύφθηκε.

Η «κόλαση» της εστίασης

Η συνήθης εξήγηση για την έλλειψη εργαζομένων στον κλάδο είναι ότι οι θέσεις αυτές είναι σκληρή δουλειά, συχνά συνοδεύονται από εξαντλητικά ωράρια, όπως οι χωριστές βάρδιες, και με αμοιβή που δεν ανταποκρίνεται στις δεξιότητες και την προσπάθεια που απαιτούνται. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πολλοί στον κλάδο και όχι μόνο, προβληματίστηκαν σχετικά με τις δουλειές και τις καριέρες τους, ιδίως δεδομένου του πόσο επισφαλής ήταν η κατάσταση για τους εργαζόμενους στον τομέα της φιλοξενίας εκείνη την εποχή. Σύμφωνα με τον Thibaud Szpyrka, ερευνητή της εστίασης και του τουρισμού του Πανεπιστημίου της Angers, οι εργαζόμενοι στον «κολασμένο κύκλο» του τομέα του service «είχαν επιτέλους χρόνο να καθίσουν και να αναρωτηθούν τι ήθελαν να κάνουν».

Ο Szpyrka, ο οποίος εδρεύει στη Μαγιόρκα, δεν βλέπει τη στρατηγική της κυβέρνησης να βοηθάει. «Αυτά τα μέτρα δεν θα τους φέρουν απαραίτητα στον τομέα της εστίασης ή σε άλλους τομείς που είναι γνωστοί για τις δύσκολες συνθήκες». Πιο ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας, όπως το ισπανικό “fijo discontinuo”, μια ειδική σύμβαση για εποχιακή εργασία, ήταν προτιμότερες, σύμφωνα με τον Szpyrka. «Η επιθυμία να “CDI-ποιήσουμε” πάση θυσία [δηλαδή να κάνουμε τα πάντα μια σύμβαση αορίστου χρόνου] δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ατόμων που αναζητούν εργασία».

Παρ’ όλη τη συζήτηση για το πώς μπορεί να έχουν αλλάξει οι στάσεις και οι προσδοκίες των ανθρώπων, ιδίως κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο ελέφαντας στο δωμάτιο είναι τα χρήματα. Οι κακές αμοιβές, οι φτωχές συντάξεις και οι αδύναμες παροχές στον τομέα παραμένουν σαφή μειονεκτήματα και με τον πληθωρισμό να κυμαίνεται γύρω στο 6%, τα πράγματα είναι απίθανο να βελτιωθούν.

Ο Juan, διευθυντής του μπαρ Monk κοντά στην Place Saint-Michel, λέει: «Μετά τις 8 μ.μ. πληρωνόμαστε σαν να είναι 9 π.μ. Δεν μας αποζημιώνουν για τα ταξί που πρέπει να πάρουμε στις 3:30 π.μ.».

«Η κυβέρνηση πρέπει να βάλει το χέρι στην τσέπη και, τουλάχιστον, να κάνει αυτή τη δουλειά ελκυστική».

Πηγή: politico.eu

Αρθογράφος: Peter O’ Brien