Δικαίωμα παράλληλης απασχόλησης, αλλά με αστερίσκο
August 5, 2023
Το νέο εργασιακό που έρχεται
August 7, 2023
Του Γιάννη Καρούζου, Δικηγόρου-Εργατολόγου
Τα νομοθετήματα ΠΔ 81/2003 και 164/2004 βάσει της Οδηγίας 1999/ΕΚ, εισάγουν αντιστοίχως στα άρθρα 4 ως πρωταρχική υποχρέωση του εργοδότη την τήρηση της αρχής της μη διάκρισης μεταξύ εργαζομένων που απασχολούνται με σύμβαση είτε ορισμένου είτε αορίστου χρόνου. Σε κάθε επιχείρηση πρέπει να εμποδίζεται οποιουδήποτε είδους δυσμενής διάκριση ώστε να προστατεύεται η προσωπικότητα των εργαζομένων.
Κάθε εργαζόμενος έχει το συνταγματικώς κατοχυρωμένο δικαίωμα του αυτοκαθορισμού και αυτοπροσδιορισμού της ταυτότητάς του (άρθρο 5 παρ. 2 Σ). Σε μια επιχείρηση/εκμετάλλευση, πρέπει να υπάρχει αλληλοσεβασμός ως της την προσωπικότητα καθενός, ώστε να μπορούν να συνυπάρξουν όλοι οι μισθωτοί μεταξύ της, αποφεύγοντας της διακρίσεις. Απαγορεύεται κάθε είδους διάκριση λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων ιδεών, εθνικότητας, περιουσίας (άρθρο 14 ΕΣΔΑ). Μολονότι αποδέκτης είναι το Κράτος, οι εργασιακές σχέσεις εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του εν λόγω άρθρου.
Η διαφορετική μεταχείριση εργαζομένων χωρεί μόνο κατ’ εξαίρεση και θα πρέπει πάντα να δικαιολογείται αντικειμενικά. Σκοπός είναι η αποφυγή δημιουργίας «αντίπαλων» ομάδων, χωρίς εγγενή διαφοροποιημένα χαρακτηριστικά. Η έννομη τάξη της προσπαθεί να συμβάλει στην άμβλυνση φαινομένων ρατσισμού, προκαταλήψεων, δηλαδή, βασιζόμενων στη φυλετική, εθνική ή εθνοτική καταγωγή. Οι Οδηγίες 2000/43/ΕΚ, 2000/78/ΕΚ και 2014/54/ΕΕ, βάσει του άρθρου 19 ΣΛΕΕ, απαγορεύουν της δυσμενείς διακρίσεις λόγω φύλου, φυλετικής/εθνικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων.
Γίνεται δεκτό ότι στην περίπτωση γυναίκας εργαζόμενης που φοράει μαντίλα κατά τη διάρκεια εργασίας της και επικρίνεται από τον ευρύτερο εργασιακό περίγυρο και, εξαιτίας της της συμπεριφοράς απαξιώνεται εν συνόλω ως προσωπικότητα, προσβάλλεται το συνταγματικό της δικαίωμα να συμμετέχει στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας (άρθρο 5 παρ. 1 Σ).
Πρόκειται για την υπόθεση C-157/15 (Achbita κατά G4S Secure Solutions), όπου το ΔΕΕ δέχτηκε ότι ναι μεν η αρχή ίσης μεταχείρισης αποτελεί θεμελιώδη αρχή του ευρωπαϊκού δικαίου, ωστόσο δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται η επιχειρηματική ελευθερία όταν κινείται εντός πλαισίου νομιμότητας. Πράγματι, θα καταργείτο η επιχειρηματική ελευθερία από μια απόλυτη εφαρμογή της απαγόρευσης διακρίσεων, αφού ο εκάστοτε επιχειρηματίας δεν θα μπορούσε να προσδώσει ταυτότητα στην επιχείρησή του. Το ΔΕΕ συνέχισε αναλύοντας τα άρθρα 1, 2 παρ. 2 στοιχ. Α΄ της Οδηγίας 2000/78, βάσει της οποίας της εσωτερικός κανόνας επιχείρησης που απαγορεύει της εργαζομένους να έχουν σύμβολα πολιτικών, θρησκευτικών, φιλοσοφικών πεποιθήσεων στον χώρο εργασίας, δεν συνιστά άμεση διάκριση λόγω θρησκείας/πεποιθήσεων, εφόσον ο κανόνας της εφαρμόζεται γενικώς και ανεξαιρέτως σε όλους της εργαζομένους. Η γενική εφαρμογή της αρχής της ουδετερότητας αποκλείει το ενδεχόμενο για δυσμενείς διακρίσεις.
Έμμεση δυσμενής διάκριση, κατά το ΔΕΕ, μπορεί να δικαιολογηθεί από τη βούληση του εργοδότη να εφαρμόζει πολιτική φιλοσοφικής ή θρησκευτικής ουδετερότητας στην επιχείρησή του, της η επιχειρηματική ελευθερία του υπόκειται σε περιορισμούς. Έμμεση διάκριση δικαιολογείται μόνον αν η απαγόρευση αφορά σε κάθε εμφανή μορφή εκδήλωσης πολιτικών, θρησκευτικών, φιλοσοφικών πεποιθήσεων. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει ο εργοδότης να κάνει κατάχρηση του διευθυντικού του δικαιώματος απολύοντας εργαζομένους χωρίς να εξαντλήσει την εξέταση των τριών εκφάνσεων της αρχής της αναλογικότητας, ήτοι την προσφορότητα, την αναγκαιότητα του μέτρου αυτού και την stricto sensu αναλογικότητα.
Είναι προφανές, λοιπόν, ότι πρέπει να γίνεται στάθμιση εύλογων και δικαιολογημένων συμφερόντων της επιχείρησης με βάση την αρχή της αναλογικότητας, σε συνάρτηση με τη φύση και τα καθήκοντα της εργασίας, αλλά και την ανάγκη προστασίας της προσωπικότητας του εργαζομένου. Απαγόρευση που περιορίζεται στη χρήση ευμεγέθων συμβόλων θρησκευτικών πεποιθήσεων, μπορεί να συνιστά άμεση διάκριση λόγω θρησκείας που να μην δικαιολογείται στο πλαίσιο του άρθρου 2 παρ. 2 στοιχ. Β΄ σημείο i της Οδηγίας 2000/78.
