ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ VS ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ;

ΚΑΜΕΡΕΣ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ ΜΟΥ;
September 11, 2018
ΤΙ ΟΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΣΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ;
September 11, 2018
ΚΑΜΕΡΕΣ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ ΜΟΥ;
September 11, 2018
ΤΙ ΟΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΣΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ;
September 11, 2018

Το κλείσιμο επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση οι ομαδικές απολύσεις

γίνονται όλο και πιο συχνό φαινόμενο στις μέρες μας. Για αυτό τον λόγο, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η σχετική, εθνική και κοινοτική, νομοθεσία. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για τις ομαδικές απολύσεις εφαρμόζεται η Οδηγία 98/59/ΕΚ η οποία κωδικοποίησε σε ενιαίο κείμενο την αρχική οδηγία 75/129/ΕΚ και την τροποποιητική αυτής Οδηγία 92/56/ΕΚ. Επειδή οι απολύσεις που αφορούν ένα μεγάλο αριθμό εργαζομένων δημιουργούν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα, η Κοινοτική Οδηγία προβλέπει τα εξής μέτρα: α) υποχρέωση ενημέρωσης και πληροφόρησης των εργαζόμενων για τις σχεδιαζόμενες ομαδικές απολύσεις (άρθ. 2 παρ 3), β) υποχρέωση της διαβούλευσης με τους εκπροσώπους των εργαζομένων (άρθ. 2 παρ. 1 και 2) και γ) υποχρέωση γνωστοποίησης των σχεδιαζόμενων απολύσεων στην αρμόδια διοικητική αρχή ώστε αυτή μέσα σε ορισμένη προθεσμία, κατά την οποία αναστέλλεται η ενέργεια των απολύσεων, να βρει λύσεις για τα ζητήματα που θα προκύψουν από τις ομαδικές απολύσεις (άρθ. 3). Σύμφωνα, λοιπόν, με το κοινοτικό δίκαιο, η Διοίκηση δεν έχει την δυνατότητα να εμποδίσει τις σχεδιαζόμενες απολύσεις. Εξάλλου, σκοπός της οδηγίας δεν είναι να θίξει την ελευθερία του εργοδότη αλλά να θέσει ένα ελάχιστο όριο προστασίας των εργαζομένων.

Στο ελληνικό δίκαιο, η κοινοτική Οδηγία 75/129 ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με τον νόμο 1387/83, ο οποίος στη συνέχεια τροποποιήθηκε με τους νόμους 2736/1999 και 2874/2000. Στο εθνικό δίκαιο υπάρχουν εξίσου οι υποχρεώσεις ενημέρωσης, διαβούλευσης και πληροφόρησης της δημόσια αρχής. Η διαφορά όμως είναι ότι η Διοίκηση μπορεί να εμποδίσει τις σχεδιαζόμενες απολύσεις με απόφασή της. Σχετική στο θέμα αυτό είναι η υπ’ αριθ. 1541/2011 απόφαση του Αρείου Πάγου η οποία επικύρωσε την υπ’ αριθ. 953/2009 απόφαση του Εφετείου Θεσσαλονίκης ως προς το κύρος των ομαδικών απολύσεων που έλαβαν χώρα ύστερα από οικειοθελή απόφαση της επιχείρησης να διακόψει οριστικά την λειτουργία μιας εκ των εκμεταλλεύσεων της. Ειδικότερα, η επιχείρηση διατηρούσε 5 εκμεταλλεύσεις στην Ελλάδα. Αντιμετώπιζε όμως σοβαρά οικονομικά προβλήματα που δεν μπόρεσε να λύσει, παρά τις προσπάθειες εξυγίανσης. Τότε αποφάσισε να διακόψει οριστικά την λειτουργία της εκμετάλλευσης με τις μεγαλύτερες κατ’ έτος ζημίες και να απολύσει το προσωπικό. Κάλεσε σε διαβουλεύσεις τους εκπροσώπους των εργαζομένων οι οποίες δεν κατέληξαν σε συμφωνία.  Ύστερα η επιχείρηση συνέταξε μονομερώς πρακτικό διαβουλεύσεων και το υπέβαλε στον Υπουργό Εργασίας και στον Νομάρχη.  Την επόμενη μέρα της υποβολής του πρακτικού προς την Διοίκησης, η επιχείρηση κατήγγειλε τις συμβάσεις σχεδόν όλων των εργαζομένων.

Αφενός, η εργοδότρια επιχείρηση τήρησε την υποχρέωση της πληροφόρησης και της διαβούλευσης και την υποχρέωση αναγγελίας απολύσεων στην Διοίκηση. Αφετέρου, παρέκαμψε το στάδιο της αποφασιστικής διοικητικής παρέμβασης. Ο νόμος προβλέπει (άρθ. 5 παρ. 3 εδ. α΄) ότι εντός 10 ημερών από την λήξη των αποτυχουσών διαβουλεύσεων η Διοίκηση εκδίδει απόφαση για να παρατείνει τις διαβουλεύσεις, να εγκρίνει ή να απαγορεύσει το σύνολο ή το μέρος των απολύσεων. Μπορεί να εγκρίνει και σιωπηρά (άρθ. 5 παρ. 4). Με άλλα λόγια, οι απολύσεις δεν βασίζονται στην βούληση του εργοδότη αλλά της αποφασιστικής αρμοδιότητας της Διοίκησης. Υποστηρίζεται ότι ο νόμος εξαρτά τις απολύσεις από την άδεια της αρχής, κατά συνέπεια δεν είναι συμβατός με την Οδηγία, σύμφωνα με την οποία η Διοίκηση δεν έχει καμία εξουσία να απαγορεύει ή να περιορίζει απολύσεις (ΔΕΚ Case 284/83 Nielsen & Son).  Κάποιοι, μάλιστα, κάνουν λόγο και για αντισυνταγματικότητα του ν. 1387/83. Στην περίπτωση που η Διοίκηση απαγορεύει τις απολύσεις, παραβιάζεται η αρχή της αναλογικότητας ( άρθ. 25 παρ. 1 Συντάγματος) και η οικονομική κα επιχειρηματική ελευθερία (άρθ.5 παρ.1 Συντάγματος). Στην εν λόγω απόφαση, ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι οι απολύσεις είναι άκυρες, αφού ο ν. 1387/83 εφαρμόζεται στο σύνολό του όπως και η Οδηγία. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ανώτατο Δικαστήριο δεν έθεσε προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΚ.