ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ

Ως μισθός, νοείται κάθε παροχή που δίνεται στους εργαζόμενους,  δηλαδή όχι µόνο η κύρια παροχή (βασικός μισθός), αλλά και κάθε άλλη πρόσθετη παροχή, που καταβάλλεται ως αντάλλαγµα της παρεχόμενης εργασίας.

Του Γιάννη Καρούζου, Δικηγόρου-Εργατολόγου

Μισθός θεωρείται κάθε αμοιβή σε χρήμα και σε είδος (όπως λ.χ. τροφή, κατοικία, δαπάνη ρεύματος κλπ), η οποία καταβάλλεται τακτικά και μόνιμα (και επί µακρύ σχετικώς χρονικό διάστηµα, όταν δίνεται οικειοθελώς από τον εργοδότη), είτε βάσει της εργασιακής σχέσης ή της συλλογικής σύμβασης ή του νόμου, είτε βάσει της κρατούσας συνήθειας, όταν δεν υπάρχει ειδική συμφωνία.

Τακτικές αποδοχές αποτελούν το βασικό μισθό ή ημερομίσθιο, όλα τα επιδόματα, καθώς και κάθε άλλη χρηματική παροχή ή παροχή σε είδος που δίνει ο εργοδότης σε σταθερή και μόνιμη βάση.

Στις τακτικές αποδοχές περιλαμβάνονται:

Τα επιδόματα αδείας, Δώρων Πάσχα και Χριστουγέννων, οικογενειακά, ανθυγιεινής εργασίας, επικίνδυνης, επιστημονικό, διαχειριστικών λαθών, παραγωγής, Κυριακής και νυκτερινής εργασίας, νόμιμης τακτικής υπερωριακής απασχόλησης, τροφής, κατοικίας, κάθε άλλη παροχή, εφ’ όσον καταβάλλεται τακτικά και νόμιμα.

Προβλέπεται από τον ελληνική νομοθεσία, η απαγόρευση συμψηφισμού.

Ο εργοδότης δε μπορεί να συμψηφίσει οφειλόμενο μισθό με απαίτηση του κατά του εργαζομένου, εφόσον ο μισθός αυτός είναι απόλυτα αναγκαίος για τη διατροφή του εργαζομένου και της οικογένειάς του.

Ωστόσο, από την παραπάνω απαγόρευση, προβλέπεται εξαίρεση σε ορισμένες περιπτώσεις, κατά τις οποίες επιτρέπεται ο ελεύθερος συμψηφισμός:

α) για τις απαιτήσεις του εργοδότη εναντίον του εργαζομένου λόγω ζημίας που του προξένησε ο τελευταίος με δόλο κατά την εκτέλεση της σύμβασης εργασίας.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο που πρόσφατα κατατέθηκε, σε περίπτωση πρόκλησης ζημίας στον εργοδότη από αμέλεια του εργαζομένου κατά την εκτέλεση της εργασίας, το δικαστήριο δύναται να απαλλάξει τον εργαζόμενο από την ευθύνη, ιδίως σε περίπτωση ελαφριάς αμέλειας, ή να κατανείμει τη ζημία μεταξύ εργαζομένου και εργοδότη, καταλογίζοντας στον εργοδότη τη ζημία που αναλογεί στον επιχειρηματικό του κίνδυνο ή που παρίσταται δυσανάλογη σε σχέση με την ωφέλεια του εργαζομένου από τη σύμβαση.

β) για τις αξιώσεις του εργοδότη απέναντι στους εργάτες και τους τεχνίτες του από μισθώματα για την κατοικία που τους εκμίσθωσε και από το τίμημα για παροχές τροφίμων και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης που τους έκανε σε τιμή χονδρικού εμπορίου,

γ) ειδικά για τους μισθούς υπερημερίας που οφείλονται σε περίπτωση άκυρης απόλυσης, επιτρέπεται απεριόριστα ο συμψηφισμός με το ποσό της αποζημίωσης που κατέβαλε ο εργοδότης κατά την απόλυση.

Υπό τους όρους που απαγορεύεται ο συμψηφισμός, απαγορεύεται στον εργοδότη και η κατάσχεση του μισθού, καθώς και η επίσχεση του μισθού. Επιτυγχάνεται κατ’ αυτόν τον τρόπο, μια συμμετρία ανάμεσα στα διάφορα αυτά μέσα που θέτουν σε κίνδυνο την πραγματική είσπραξη του μισθού.

Οι διατάξεις που απαγορεύουν το συμψηφισμό, την κατάσχεση, την επίσχεση και την εκχώρηση του μισθού είναι δημοσίας τάξεως και επομένως αντίθετες συμφωνίες είναι άκυρες.

Περαιτέρω, η νομολογία συνάγει μια γενικότερη αρχή του εργατικού δικαίου, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται και είναι άκυρη κάθε συμφωνία, με την οποία ο εργαζόμενος παραιτείται ή περιορίζει δικαιώματά του που απορρέουν από κανόνες δημοσίας τάξης.

Επομένως, είναι άκυρη κι η παραίτηση από το νόμιμο μισθό, π.χ. δηλώσεις του εργαζομένου ότι δε διατηρεί καμία αξίωση από τον εργοδότη του ή ότι έχει εξοφληθεί πλήρως, χωρίς προσθήκη αιτιών και ποσών, είναι άκυρες. Προσέτι, ο νόμος απαγορεύει και τις κρατήσεις.

Με τον όρο «κρατήσεις» εννοούμε την αφαίρεση από μισθό ορισμένου, σχετικά μικρού, ποσού για την εξυπηρέτηση ενός ειδικού σκοπού.

Οι κρατήσεις διακρίνονται σε συμβατικές και νόμιμες. Επειδή οι συμβατικές κρατήσεις, ουσιαστικά περιέχουν τους ίδιους κινδύνους που περιέχουν και οι υπόλοιπες περιπτώσεις συμβατικής μείωσης του μισθού (συμψηφισμός, εκχώρηση), ο νόμος τις επιτρέπει κατά το ίδιο μέτρο που επιτρέπει και τον συμψηφισμό.

Οι νόμιμες κρατήσεις, είναι κάθε αφαίρεση ποσού από τον καταβαλλόμενο μισθό που θεσπίζεται υποχρεωτικά από το νόμο, ο οποίος καθορίζει το σκοπό τους, τις προϋποθέσεις για επιβολή τους.

Τέτοιες κρατήσεις που επιβάλλονται είναι κυρίως η παρακράτηση φόρου και οι κρατήσεις για εισφορές στα Ταμεία Κοινωνικής Ασφάλισης.