ΕΞΥΠΝΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

Η βασική παραδοχή έγκειται στο γεγονός ότι η οικονομία,

η αγορά εργασίας και ο οργανωτικός σχεδιασμός των επιχειρήσεων μεταλλάσσονται με ταχύς ρυθμούς σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η μετάβαση στην τεχνητή νοημοσύνη και στην ψηφιακή οικονομία πραγματοποιείται σε ορισμένους τομείς με εκθετικούς ρυθμούς. Η τεχνητή νοημοσύνη και οι αλγόριθμοι διεισδύουν πλέον πέρα από τις σωματικές δεξιότητες και στις γνωσιακές δεξιότητες μέσω της νευροεπιστήμης και της βιοτεχνολογίας. Ετσι δεν θα αντικατασταθούν μεμονωμένοι άνθρωποι από μηχανές, αλλά από δίκτυα τεχνητής νοημοσύνης, όπως τα αυτόνομα οχήματα τα οποία είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους ή τα drones που αντικαθιστούν τους πιλότους και είναι συνδεδεμένα με τα συστήματα πλοήγησης. Σε αυτό το πλαίσιο της αέναης μετεξέλιξης, πολλά παραδοσιακά επαγγέλματα εξαφανίζονται, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται νέα, αλλά δεν είναι μόνο αυτή η αλλαγή. Φαίνεται ότι οι νέες εργασίες θα απαιτούν συνεχές και υψηλό επίπεδο εξειδίκευσης, ενώ δεν θα υπάρχει ζήτηση για τις ανειδίκευτες εργασίες. Οι ανειδίκευτες εργασίες, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, πρόκειται να εξαλειφθούν. Για παράδειγμα, οι θέσεις εργασίας σε call centers, σε ταμεία κ.λπ. εξαλείφονται σταδιακά. Η διάκριση υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών καθίσταται πλέον ασαφής και μη εφικτή, μετά την τεχνολογική εισβολή.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις (Cedefop, 2018), το 43% των εργαζομένων στην ΕΕ έχουν την εμπειρία της αλλαγής των τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται στην εργασία τους. Εγείρονται αμφιβολίες για την πρόβλεψη (Frey and Osborne, 2013) ότι το 50% των θέσεων εργασίας στις αναπτυγμένες οικονομίες θα αντικατασταθεί, ωστόσο υπολογίζεται ότι το 14% των θέσεων εργασίας στην ΕΕ θα αντικατασταθεί από την τεχνητή νοημοσύνη και τη ρομποτική, ενώ στο 40% των επαγγελμάτων θα υπάρξει αλλαγή των καθηκόντων και των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την άσκησή τους. Για ένα σημαντικό ποσοστό από τις δεξιότητες των εργαζομένων υπάρχει κίνδυνος απαξίωσης. H Ελλάδα φαίνεται να έχει χάσει το πρώτο κύμα της μετάβασης στην ψηφιακή οικονομία, καθώς οι θέσεις εργασίας δημιουργούνται σε παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας μη εξωστρεφείς και με χαμηλή προστιθέμενη αξία. Η πρόκληση της μετάβασης στην ψηφιακή οικονομία και στην τεχνητή νοημοσύνη είναι τεράστια και θα πρέπει να αποτελεί στρατηγική επιλογή, μέσω των επενδύσεων σε σημαντικούς στρατηγικούς τομείς της οικονομίας, όπως είναι η κυκλική οικονομία, ο τουρισμός, η Υγεία, το διεθνές διαμετακομιστικό εμπόριο, ο τομέας της διατροφής.

Οι ισχυρές επενδύσεις μέσω της άρσης της γραφειοκρατίας και των φορολογικών κινήτρων θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας στην ψηφιακή οικονομία και θα συμβάλουν καθοριστικά στη μείωση της ανεργίας. Τα παλαιά εργαλεία αξιοποίησης και αναβάθμισης των εργαζομένων και των ανέργων δεν θα έχουν αποτέλεσμα.

Απαιτούνται έξυπνες δημόσιες πολιτικές αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας, δηλαδή των εργαζομένων και των ανέργων.

Είναι απαραίτητο οι προβλέψεις για την αγορά εργασίας να πραγματοποιούνται πλέον με βάση τη ζήτηση σε δεξιότητες (skills forecasting) οι οποίες διαχέονται οριζόντια σε όλα τα επαγγέλματα ή τις εξειδικεύσεις. Τέτοιες δεξιότητες είναι οι ψηφιακές δεξιότητες (digital skills) και οι μεταβατικές ή εγκάρσιες δεξιότητες (transversal skills), όπως η κριτική σκέψη, η διεπιστημονική συνεργασία, η συναισθηματική νοημοσύνη, η αλληλεπίδραση ανθρώπων και τεχνητής νοημοσύνης και οι τεχνικές επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων με χρήση των βάσεων δεδομένων (big data). Οι προβλέψεις για τη ζήτηση των δεξιοτήτων, ανά τομέα, επιχείρηση, αλλά και την προσφορά των δεξιοτήτων πρέπει να πραγματοποιούνται μέσω του μηχανισμού διάγνωσης των αναγκών στην αγορά εργασίας, του υπουργείου Εργασίας. Επισημαίνεται ότι η ζήτηση αλλά και η προσφορά των δεξιοτήτων είναι μια άκρως δυναμική και εξελικτική διαδικασία που επικαθορίζεται και από τις στρατηγικές επιλογές για την οικονομία και ανάπτυξη, τις επενδύσεις, τη μετάβαση στην ψηφιακή οικονομία, το εκπαιδευτικό σύστημα. Ο σχεδιασμός των δημοσίων πολιτικών για την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και τη μείωση της ανεργίας πρέπει να βασίζεται στις προβλέψεις για τη ζήτηση των δεξιοτήτων βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Είναι καθοριστική η επανεκπαίδευση των εργαζομένων στις επιχειρήσεις, με την προσαρμογή των δεξιοτήτων στις νέες τεχνολογίες, προκειμένου να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας και να αποτραπεί η ανεργία. Κρίσιμη είναι η αναπροσαρμογή των δεξιοτήτων των ανέργων, ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες της ψηφιακής οικονομίας, μέσα από αξιόπιστα συστήματα κατάρτισης, μαθητείας, έτσι ώστε να τους παρασχεθεί τεχνογνωσία από αυτούς που πραγματικά την κατέχουν. Είναι σημαντικό να συνδεθούν η έρευνα και η καινοτομία με την αγορά εργασίας, τις επιχειρήσεις και την οικονομία, έτσι ώστε να παραχθούν ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες. Η πρόβλεψη για φορολογικά κίνητρα και κίνητρα αναφορικά με τις ασφαλιστικές εισφορές είναι ζωτική για τη δημιουργία startup επιχειρήσεων από τους νέους. Η συνεργατική οριζόντια και διεπιστημονική δράση μεταξύ δημοσίου τομέα, Περιφερειών ή δήμων και του ιδιωτικού τομέα, ειδικότερα των επιχειρήσεων που παράγουν προϊόντα τεχνολογικής αιχμής, μέσω ευφυών πιλοτικών προγραμμάτων για τη μείωση της ανεργίας, είναι θεμελιώδης.

Ο κ. Κωνσταντίνος Αγραπιδάς είναι γενικός διευθυντής Εργασιακών Σχέσεων, Υγείας και Ασφάλειας και Ενταξης στην Εργασία στο υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου.

πηγή: TO BHMA