Δημοσιεύματα

Του Γιάννη Καρούζου, Δικηγόρου-Εργατολόγου

Ανατροπές σε συμβάσεις και διαιτησία.

Πλήθος αλλαγών φέρνει στον τομέα του συλλογικού και σωματειακού εργατικού δικαίου το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας, το οποίο αναμένεται να τεθεί προς ψήφιση στη Βουλή τις προσεχείς ημέρες. Κλαδικές, επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις, αρχή της εύνοιας, συνδικαλιστικές οργανώσεις και διαιτησία είναι τα βασικά σημεία, τα οποία τροποποιούνται μέσω των νέων διατάξεων.

Ριζική τομή στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, αποτελούν οι νέες προβλέψεις, μέσω των οποίων επανέρχεται η υπεροχή των επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων έναντι των κλαδικών, καθώς και η εν γένει δυνατότητα εξαίρεσης ορισμένων κατηγοριών επιχειρήσεων  από τις συλλογικές συμβάσεις του κλάδου. Ειδικότερα, εισάγεται η δυνατότητα κατά τη διαδικασία υπογραφής μιας εθνικής ή τοπικής κλαδικής, οι κοινωνικοί εταίροι να συμφωνούν ειδικούς όρους και εξαιρέσεις για ειδικής κατηγορίας επιχειρήσεις. Επιπλέον, σε περίπτωση συρροής μίας κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας και μίας επιχειρησιακής, η δεύτερη μπορεί να κατισχύει της πρώτης ακόμη και αν εμπεριέχει δυσμενέστερους όρους εργασίας, εφόσον η επιχείρηση αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Η αρχή της εύνοιας υποχωρεί και στην περίπτωση συρροής εθνικής κλαδικής συλλογικής σύμβασης με αντίστοιχη τοπική. Δυνατότητα εξαίρεσης επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, προβλέπεται και από την διαδικασία κήρυξης μίας κλαδικής συλλογικής σύμβασης ωε γενικώς υποχρεωτικής. Δέον δε όπως επισημάνουμε ότι με τη νέα διάταξη του αρ. 52 τίθενται επιπλέον προϋποθέσεις προκειμένου να μπορεί μία κλαδικής συλλογική σύμβαση εργασίας να κηρυχτεί ως γενικώς υποχρεωτική.

Επιπρόσθετα, μεταβάλλεται πλήρως η διαδικασία της μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, καθώς τα κριτήρια μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία αυστηροποιούνται. Έτσι πλέον, η προσφυγή στη διαιτησία είναι δυνατή μόνο όταν η συλλογική διαφορά ανακύπτει σε επιχειρήσεις δημοσίου χαρακτήρα και κοινής ωφέλειας ή όταν α) αποτύχουν οριστικά οι διαπραγματεύσεις και β) η επίλυση της επιβάλλεται από υπαρκτό λόγο γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος συνδεόμενο με τη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας. Παρατηρούμε ότι η έννοια της δεύτερης αυτής προϋπόθεσης είναι δυσχερές να αναγνωριστεί, καθώς αυτή αποτυπώνεται με έναν όλως αόριστο και γενικόλογο τρόπο. Αντιθέτως, η πρώτη προϋπόθεση εξειδικεύεται στην ίδια τη διάταξη, μέσω της καθιέρωσης επιπλέον κριτηρίων και προϋποθέσεων. Έτσι, οριστική θεωρείται η αποτυχία των διαπραγματεύσεων όταν α) έληξε η κανονιστική ισχύς τυχόν υπάρχουσας συλλογικής σύμβασης, β) έχει εξαντληθεί κάθε μέσο συνεννόησης και συνδικαλιστικής δράσης και γ) το μέρος που προσφεύγει συμμετείχε στη διαδικασία της μεσολάβησης και αποδέχτηκε την πρόταση του μεσολαβητή. Οι εν λόγω προϋποθέσεις μάλιστα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά.

Κατά της συγκεκριμένης διάταξης, η οποία φαίνεται να οδηγεί σε έμμεση κατάργηση της διαδικασίας της διαιτησίας έχουν εγερθεί έντονες διαφωνίες από μεγάλη μερίδα του νομικού κόσμου.

Διαμαρτυρίες  όμως υφίστανται και σχετικά με τις διατάξεις που προβλέπουν την δημιουργία στο Υπουργείο Εργασίας μητρώου συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών.  Από την πλευρά των εργοδοτικών οργανώσεων εκφράζονται επιφυλάξεις σχετικά με το κατά πόσο είναι δυνατό να δημιουργηθεί το συγκεκριμένο μητρώο, καθώς δεν γνωρίζουν αν οι επιχειρήσεις μέλη θα δεχτούν να δώσουν όλα τα στοιχεία που ζητάει το Υπουργείο Εργασίας.

Παράλληλα, διαφωνίες έχουν εκφραστεί σχετικά με την πρόβλεψη περί κοινοποίησης του αριθμού των εργαζομένων που απασχολεί κάθε μέλος της εργοδοτικής οργάνωσης. Τούτο δε διότι, σε πολλές επιχειρήσεις ιδίως της σημερινή εποχή, απασχολείται μεγάλος αριθμός αυτοαπασχολούμενων, καθώς και εργαζομένων που απασχολούνται μέσω δανεισμού, οι οποίοι δεν είναι δυνατό να συγκαταλεχθούν και να συναριθμηθούν με τους μισθωτούς.

Αναφορικά με τη δημιουργία μητρώου συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζομένων, παρατηρείται ότι προκειται κατ’ ουσία περί μίας τυπικής μεταφοράς των εν λόγω στοιχείων από το δικαστήρια που έως σήμερα τηρούνταν, στο Υπουργείο Εργασίας και όχι κάποια ρηξικέλευθης πρωτοβουλίας.

Καθίσταται σαφές ότι οι αλλαγές που προωθούνται μέσω του νομοσχεδίου του Υπουργείου Εργασίας επηρεάζουν σημαντικά το πεδίο του συλλογικού εργατικού και σωματειακού  δικαίου, όπως το γνωρίζαμε έως σήμερα. Αναμένεται να δούμε την τελική μορφή και διατύπωση των διατάξεων προκειμένου να μπορούμε να συνάγουμε ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με τις συνέπειες αυτών στις εργασιακές σχέσεις.

Πηγή: Ημερησία