Η Γνώμη των Ειδικών

Του Γιάννη Καρούζου, Δικηγόρου-Εργατολόγου

Το Υπουργείο Εργασίας έχει ήδη προαναγγείλει τη θέσπιση νέων μέτρων στο πεδίο των συλλογικών και ατομικών συμβάσεων εργασίας, τα οποία πρόκειται να κατατεθούν εντός των επόμενων ημερών προς ψήφιση. Οι αλλαγές που αναμένονται να επέλθουν αφορούν κυρίως στις κλαδικές συμβάσεις εργασίας, τον συνδικαλιστικό νόμο, την προστασία των εργαζομένων από τη μη καταβολή των δεδουλευμένων αποδοχών τους, καθώς και τη λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της υποδηλωμένης εργασίας.

Ειδικότερα, στο πεδίο των συλλογικών εργασιακών σχέσεων αναμένεται η πρόβλεψη δυνατότητας εξαίρεσης ορισμένων επιχειρήσεων από τη συλλογική σύμβαση του κλάδου στην οποία υπάγονται. Όπως είναι ευρέως γνωστό, στο πεδίο ισχύος των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εμπίπτουν όλες οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι, οι οποίοι είναι μέλη των συνδικαλιστικών οργανώσεων που συμμετείχαν στην κατάρτισή τους. Με τις νέες ρυθμίσεις που προωθούνται από το Υπουργείο Εργασίας όμως, προβλέπεται η δυνατότητα, κατόπιν συμφωνίας των κοινωνικών εταίρων, εξαίρεσης από την υποχρεωτική εφαρμογή μίας κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας για τις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση, ήτοι σε όσες αντιμετωπίζουν πρόβλημα βιωσιμότητας (π.χ. πτώχευση) ή βρίσκονται σε διαδικασία αναδιάρθρωσης. Η ίδια δυνατότητα εξαίρεσης θα δίδεται, όταν στην περιφέρεια στην οποία δραστηριοποιούνται οι εν λόγω επιχειρήσεις η ανεργία ανέρχεται σε υψηλότερο ποσοστό από τον εθνικό μέσο όρο, καθώς και σε νεοφυείς επιχειρήσεις και επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας.

Παράλληλα, στην περίπτωση που μία επιχείρηση εξαιρεθεί από την συλλογική σύμβαση του κλάδου, θα δύναται να συνάψει επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση, η οποία στην περίπτωση αυτή και μόνο θα υπερισχύει σε σχέση με την κλαδική. Κατά τα λοιπά βέβαια, η αρχή της εύνοιας παραμένει σε πλήρη ισχύ. Μάλιστα, η επιχειρησιακή αυτή συλλογική σύμβαση θα έχει ορισμένη διάρκεια, ενώ ο εργοδότης θα δύναται να κάνει χρήση της εν λόγω δυνατότητας άπαξ.

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Γαλλία, η Πολωνία κλπ, προβλέπεται ήδη η δυνατότητα πρόβλεψης «ρήτρας εξαίρεσης» από τις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις με βασικό κριτήριο την οικονομική κατάσταση της εκάστοτε επιχείρησης. Χαρακτηριστικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι στη Γερμανία, οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να αποκλίνουν από την κλαδική σύμβαση εργασίας σε ζητήματα που αφορούν τον μισθό ή το ωράριο εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη ορισμένα εκ του νόμου ή της συλλογικής σύμβασης οριζόμενα κριτήρια, ένα εκ των οποίων είναι και η οικονομική δυσπραγία της επιχείρησης.

Αναμένεται επίσης, να κατατεθεί η νέα διάταξη που θα καθιερώνει τη δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων για τη διεξαγωγή απεργίας, καθώς και η δημιουργία μητρώου συνδικαλιστικών οργανώσεων (εργαζομένων και εργοδοτών).

Αλλαγές θα επέλθουν και στο κομμάτι της Διαιτησίας. Έως σήμερα, η μονομερής προσφυγή στη Διαιτησία ήταν δυνατή από οποιοδήποτε μέλος, μετά την υποβολή πρότασης μεσολάβησης ή εφόσον το άλλο μέρος αρνήθηκε τη μεσολάβηση. Η εν λόγω δυνατότητα θα μεταβληθεί, καθώς θα θεσπιστούν ειδικότερα κριτήρια, προκειμένου το ένα μέρος να μπορεί να προσφύγει μονομερώς στη διαδικασία της Διαιτησίας.

Στο πεδίο των ατομικών συμβάσεων εργασίας, σύμφωνα με τη μέχρι σήμερα ισχύουσα διάταξη (αρ. 7 Ν. 2112/20) προβλέπεται ότι «θεωρείται μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας η αξιόλογη καθυστέρηση καταβολής των δεδουλευμένων αποδοχών του εργαζομένου από τον εργοδότη, ανεξαρτήτως της αιτίας της καθυστέρησης.». Η έννοια της «αξιόλογης καθυστέρησης» πρόκειται να αποσαφηνιστεί, καθώς πλέον η καθυστέρηση καταβολής δεδουλευμένων μισθών για περισσότερους από δύο μήνες θα θεωρείται μονομερής βλαπτική μεταβολή, παρέχοντας στον εργαζόμενο τη δυνατότητα να θεωρήσει αυτή ως καταγγελία της συμβάσεως εργασίας του εκ μέρους του εργοδότη.Με σκοπό δε την πάταξη της υποδηλωμένης εργασίας πρόκειται να θεσπιστεί διάταξη, η οποία θα προβλέπει την κατά 10% αύξηση του κόστους εργασίας για την επιπλέον εργασία όσων απασχολούνται με συμβάσεις μερικής απασχόλησης ή καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας. Στόχος της εν λόγω διάταξης είναι να καταπολεμηθεί το φαινόμενο, οι επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν εργαζομένους με καθεστώς μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής εργασίας, ενώ στην πραγματικότητα οι ίδιοι μισθωτοί απασχολούνται ατύπως κατά πλήρες ωράριο.