Ο εργατολόγος Γιάννης Καρούζος καλεσμένος στην ραδιοφωνική εκπομπή EURANET του ΣΚΑΪ.

Ακούστε τη συνέντευξη που ακολουθεί και διαβάστε τα κύρια σημεία της “Έκθεσης επάρκειας συντάξεων”:

ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ

Γενικά για την έκθεση

Οι υπουργοί Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων ενέκριναν τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την επάρκεια των συντάξεων, μετά τη δημοσίευση της έκθεσης του 2024 για την επάρκεια των συντάξεων, την οποία συνέταξαν η Επιτροπή και η Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας.

Στην έκθεση επισημαίνεται ότι :

• ταευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά συστήματα έχουν προστατεύσει το βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων έναντι των παγκόσμιων προκλήσεων. Η ανθεκτικότητα των δημοσίων συντάξεων, καθώς και οι μηχανισμοί αναδιανομής διασφάλισαν την επάρκεια των συντάξεων κατά τη διάρκεια διαφόρων κρίσεων.
• Ωστόσο, οι συντάξεις αναμένεται να μειωθούν, γεγονός που απαιτεί περαιτέρω μεταρρυθμίσεις προκειμένου να διασφαλιστούν δίκαιες συντάξεις για τους πάντες, αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για τους ηλικιωμένους Ευρωπαίους πολίτες, οικονομικά προσιτή και υψηλής ποιότητας μακροχρόνια φροντίδα  και να αποφευχθεί η αύξηση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων όσο μεγαλώνει κανείς,στο πλαίσιο της εν εξελίξει δημογραφικής αλλαγής.

Η έκθεση για την επάρκεια των συντάξεων αποτελείται από δύο τόμους: 

• στον πρώτο αναλύεται η συνολική επάρκεια των συντάξεων της ΕΕ και ο αντίκτυπος των πρόσφατων κρίσεων στο βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων,
• ενώ στον δεύτερο παρουσιάζονται με λεπτομέρεια τα προφίλ των συνταξιοδοτικών συστημάτων σε καθένα από τα 27 κράτη μέλη και στη Νορβηγία.

Οι παρατηρήσεις της έκθεσης στοχεύουν έως το 2030 να μειωθεί κατά τουλάχιστον 15 εκατομμύρια ο αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό.

Βασικά σημεία της έκθεσης

1. Επαναλαμβάνει τη ζοφερή πρόβλεψη ότι τα ποσοστά αναπλήρωσης των συντάξεων (σε σχέση με τους μισθούς), για ένα δεδομένο διάστημα εργασιακού βίου, θα συνεχίζουν να μειώνονται για τα επόμενα 40 χρόνια. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότιοι συντάξεις θα είναι όλο και πιο χαμηλές, σε σχέση με τους μισθούς. Μια τάση που δεν ανατρέπεται, παρά την αύξηση των ηλικιακών ορίων για συνταξιοδότηση και την επιμήκυνση του εργασιακού βίου.
2. Το 2022, περισσότερα από ένα στα πέντε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω αντιμετώπιζαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στην Ε.Ε.
3. Οι γυναίκες, διατρέχουν γενικά υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας. Το 2022 σχεδόν μία στις τέσσερις γυναίκες ηλικίας 75 ετών και άνω στην ΕΕ αντιμετώπιζε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού.
4. Το εισόδημα των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στην ΕΕ παραμένει κατά μέσο όρο κάτω από το 90% του εισοδήματος των ατόμων εργάσιμης ηλικίας, με σημαντικές διαφορές μεταξύ γυναικών και ανδρών και μεταξύ των χωρών. Οι συνταξιούχοι δηλαδή λαμβάνουν λιγότερα σε σύγκριση με τους μισθωτούς.
5. Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής έχει επιβραδυνθεί στην ΕΕ την τελευταία δεκαετία. Αυτή η μακροπρόθεσμη τάση επιδεινώθηκε από την υπερβολική θνησιμότητα κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19. Το διάστημα μεταξύ 2020-2022 ο αριθμός των ηλικιωμένων μειώθηκε.
6. Η ανάγκη για υγειονομική περίθαλψη και μακροχρόνια φροντίδα τείνει να αυξάνεται με την ηλικία και συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας.
   Η κάλυψη των αναγκών φροντίδας στην τρίτη ηλικία παραμένει μια κρίσιμη κοινωνική πρόκληση. Το συνολικό κόστος της μακροχρόνιας περίθαλψης χωρίς δημόσια κοινωνική προστασία μπορεί να είναι πολύ υψηλό σε σύγκριση με το συνταξιοδοτικό εισόδημα των ηλικιωμένων, ιδίως για όσους έχουν πιο σοβαρές ανάγκες. Οι γυναίκες ζουν περισσότερο καιρό με κακή υγεία απ’ ό,τι οι άνδρες και έχουν συχνότερα ανάγκη φροντίδας, ενώ παράλληλα έχουν χαμηλότερα εισοδήματα.
7. Το συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων (26 % σε επίπεδο ΕΕ το 2022) έχει τις ρίζες του στις συσσωρευμένες διαφορές κατά μήκος της επαγγελματικής σταδιοδρομίας: οι γυναίκες συνήθως έχουν χαμηλότερες αμοιβές, μικρότερη ή/και διακοπείσα σταδιοδρομία, μεταξύ άλλων λόγω υποχρεώσεων φροντίδας και υψηλότερα ποσοστά μερικής απασχόλησης.
8. Οι συντάξεις για τους αυτοαπασχολούμενους προβλέπεται να είναι κατά μέσο όρο ένα τρίτο χαμηλότερες από εκείνες των μισθωτών πλήρους απασχόλησης με παρόμοια σταδιοδρομία, λόγω των διαφορών στους κανόνες και στις μέσες αποδοχές.
9. Η σχέση μεταξύ της διάρκειας του εργασιακού βίου (41 έτη κατά μέσο όρο) και της συνταξιοδότησης παρουσιάζει μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στις χώρες που μελέτησε η έρευνα (τα κράτη-μέλη της ΕΕ των 27 και η Νορβηγία). Στην Ελλάδα το 2022 ο μέσος όρος της διάρκειας του εργασιακού βίου ήταν 41 έτη και ο μέσος όρος του χρόνου της ζωής κάποιου ως συνταξιούχου 20,1 έτη.
10. Οι εργαζόμενοι σε μη τυποποιημένες μορφές απασχόλησης ενδέχεται σε ορισμένες χώρες να δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση στις συντάξεις λόγω ελάχιστων αποδοχών ή απαιτήσεων χρόνου εργασίας ή περιορισμένων επιλογών συσσώρευσης δικαιωμάτων.